بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

گرچه مسجد را گروهی با تجمل ساختند *** اهل دل میخانه را هم با توکل ساختند
عشق، جانکاه است یا جان‌بخش، حالا هرچه هست *** عشق بازان بین مرگ و زندگی پل ساختند
سقف آگاهی ستونی جز فراموشی نداشت *** این بنا را خشت بر خشت از تغافل ساختند
بی سبب مهمان نواز مجلس ماتم نبود *** این گلاب تلخ را از گریه‌ی گل ساختند
روز خلقت در گِل ما شوق دیدار تو بود *** از همان آغاز ما را کم تحمل ساختند

شریعتی: سلام می‌کنم به همه‌ی بیننده‌های نازنینمان، شنونده‌های بسیار گرانقدرمان، به سمت خدای امروز خیلی خوش آمدید. انشاءالله در این پاییز دل انگیز دلتان بهاری و سبز باشد. حاج آقای بهشتی سلام علیکم و رحمه الله. خیلی خوش آمدید.

حاج آقای بهشتی: سلام علیکم و رحمه الله، بنده هم خدمت شما و بینندگان و شنوندگان عزیز سلام می‌کنم. از خداوند می‌خواهم این گفتگوها را با خیر و رشد و نور و به دور از هر آفت و اشتباه تقدیر بفرماید و تقاضا می‌کنم به روان پاک شهیدان صلوات بفرستید.

شریعتی: امروز در ذیل بحث تربیت عبادی، در ذیل بحث مکان نمازگزار به بحث مسجد می‌رسیم. هفته گذشته مقدمه پربار و نکته‌های خوبی را شنیدیم. بحث امروز را خواهیم شنید.

حاج آقای بهشتی: بسم الله الرحمن الرحیم، الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی.

در این دو سه هفته بنا نداشتم بیش از دو یا سه برنامه در مورد مسجد صحبت کنم. اما هرچه به سراغ کتاب‌ها و مقالات و آیات و احادیث رفتم، دیدم خیلی حرف دارد و موضوع خیلی مهمی است و در طی این چهل سال گذشته مقالات بسیار و کتاب‌های پر محتوا برای اقشار مختلف نوشته شده و من در این مدت کتاب‌هایی را نگاه کردم. مرکز رسیدگی به امور مساجد سایت قابل دسترسی دارد، امروز نیت کردم در مورد فضیلت و آداب مسجد صحبت کنم. می‌خواهم نتیجه بحث امروز این باشد که شوق ما در رفتن به مسجد بیشتر شود. یعنی مسجد خانه خدا و خانه مردم است. وقتی وارد مسجد می‌شویم به خداوند عرض می‌کنیم پروردگارا مهمانت آمد. ما مهمانان خدا هستیم. این بازار معنوی را رونق ببخشیم. مساجد شلوغ زیاد داریم مساجد پرشکوه و پر جمعیت و پر جوان، اما مساجد بسیاری هستند که جمعیتی حول آنها هست، بیاییم دست به دست هم بدهیم و خودمان را محروم نکنیم.

«وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ» یکی از حق‌ها مسجد است. همه خانم‌ها و همه آقایان، هر مسلمانی در هرجای کره خاکی زندگی می‌کند باید به مسجد یک تعلق خاطر داشته باشد. این حدیث را اگر مردم شنیدند و حدیث مهمی است، پیغمبر فرمود: هرکس خدا را دوست دارد باید مرا دوست بدارد. من رسول خدا هستم. هرکس مرا دوست می‌دارد، باید عترت مرا دوست بدارد. هرکس عترت مرا دوست دارد باید قرآن را دوست بدارد. هرکس قرآن را دوست دارد باید مسجد را دوست بدارد. یعنی خدا، پیامبر، عترت، قرآن، مسجد! اینها با هم پیوند بخورد، انسان تربیت می‌شود. بحث ما بحث تربیت است، این فضا، فضای مهمی است و مهم‌ترین معراجی که در تاریخ بشر تجربه شده، معراج پیامبر اسلام است. هم فرودگاهش مسجد است، هم گذرگاهش مسجد است.

«سُبْحانَ الَّذِی أَسْرى‏ بِعَبْدِهِ‏ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى» (اسراء/۱) هم آغاز حرکت از یک مسجد است و هم در مسیر از یک مسجد، این یک نکته‌ای درونش است. احادیث بسیاری داریم که خداوند فرمود: مسجدها خانه‌های من هستند. به جز مسجدالحرام که نامش بیت الله هست، بقیه مساجد هم خداوند فرمود: بیوتی، خانه‌های من هستند.

امام صادق (ع) فرمود: بین سرزمین‌های این کره‌ی خاک، بهترین قطعه‌های این سرزمین چند جا هست. یکی بیت الله الحرام، مکه، مسجدالنبی، مرقد پیامبران، مزار امامان و اولیاء، مقتل شهیدان و مسجد، اینها بهترین‌های قطعه‌های کره‌ی زمین هستند به لحاظ مبارکی و معنویت، کسی می‌خواهد آنجا برود، یک نیروی آسمانی کسب بکند. به مقتل شهید برود یا به زیارت یک امام معصوم موفق شود. یا یک پیامبری را در ایران هم قبور پیامبران داریم. یا موفق شود به مکه و مدینه و مسجد کوفه یا بیت المقدس، این مساجد بزرگی که در کتاب‌ها آمده است. اینها کهکشان معنویت است و مثل ستاره می‌درخشد. باید تلاش کنیم که بازاریان و دانشگاهیان ما، من در هر استان و شهرستانی نمازخانه رفتم، شلوغ‌ترین نمازها در مساجد دانشگاه‌هاست. ولی همچنان جای کار دارد. پیغمبر فرمود: دسته جمعی به مسجد بروید. کسان خودتان را ببرید. مادر خانه، دخترش را هم ببرد. پدر خانه، پسرش را ببرد. اعصای خانه با هم مهیا شوند.

چرا بعضی مسجد نمی‌روند علیرغم این همه پاداشی که برایش ذکر شده است؟ بعضی نمی‌روند چون مسجد به خانه‌شان دور است. بعضی از وضع نظافت و پاکیزگی مسجد ناراضی هستند. می‌گویند: کفشداری مرتب نیست. موکت‌هایش کثیف است. بعضی از نمازگزاران ناراضی هستند که این موضوع خیلی مهمی است. گاهی ما با زبان دعوت می‌کنیم اما با عمل دافعه ایجاد می‌کنیم. اخلاق نمازگزاران مهم است.

بعضی به من می‌گویند: خیلی از حاج آقای قرائتی مثال می‌زنی. نه اینجا، من هرجا صحبت کنم به طور اتوماتیک از حاج آقا مثال می‌زنم. حاج آقای قرائتی می‌فرمودند: در میدان هفت تیر رفته بودم ختم یک کاشونی، یک سالنی هست کنار مسجد الجواد یک کاشونی آمد گفت: من سی سال است مسجد نرفتم و از این به بعد هم عهد کردم نروم! پرسیدم: چرا؟ گفت: بچه بودم به مسجد آمدم، پدر من در مسجد بود. یکی از مسجدی‌ها با پدرم شوخی کرد، یک نخی را با آب دهانش تر کرد و به کلاه پدر من چسباند. پدرم متوجه نشد. او هم هی با بغل دستی‌اش صحبت می‌کرد و سرش را تکان می‌داد و پشت سری‌ها می‌خندیدند.

یک حرکت یک مسجدی و نمازگزار باعث می‌شود سی سال به مسجد نرود. این معلوم است اخلاق ما درست نیست. یک نوجوانی به مسجد می‌آید، جا برایش باز نمی‌کنند و استقبال نمی‌کنند. گاهی اینطور است. مسجدی‌های خوب هم زیاد داریم چرا بعضی از مردم مسجد نمی‌آیند؟ مشغله‌های روزمره. مورد دیگر اینکه ممکن است از امام جماعت ناراضی باشند. ممکن است حوصله نداشته باشد. باید کمک کنیم این عوامل را که در مسائل اجتماعی هر پدیده‌ای عوامل مختلف دارد.

یکوقتی حاج آقای قرائتی در مورد عوامل نماز نخواندن تحقیق کرده بود و سیزده دلیل برای نماز نخواندن اعلام کردند. ما را جمع کرد و فرمود: بعضی از اینها از دست ما کاری برنمی‌آید انجام بدهیم. ولی بعضی را می‌توانیم. مثلاً گفته: من فلسفه نماز را نمی‌دانم. این از ما برمی‌آید. ولی اقتصاد مملکت به ما ربطی ندارد. گرانی هست، اختلاس بوده. من نماز نمی‌خوانم به خاطر عملکرد بعضی از مسئولین! این دست من نیست ولی اینکه بتوانم نماز را خوب بیان کنم. آثار و اسرار نماز را بیان کنم. اینها دست ما هست. مسجد خانه ماست، یک جایی است که به دست مردم ساخته و اداره می‌شود. حضور در آنجا لذت‌بخش است. اسلام اینگونه طراحی کرده که تربیت ما در آن فضا انجام شود. عبادت پروردگار در کنار هم انجام بدهیم. بیاییم فکر کنیم، آنهایی هم که مسجد نمی‌روند از هفته‌ای یکبار شروع کنند. مثل نماز شب است که از همان سه رکعت شروع کنیم. اصلاً بلند شویم وضو بگیریم و بخوابیم. از کم شروع کنیم. ولی خودمان را از مسجد رفتن محروم نکنیم.

حتی نماز فرادی، مسجدی هست در روستا یا در حاشیه شهر است، یا در وسط بازار است ولی امام جماعت ندارد، همان نماز فرادی را در مسجد بخوانیم. به جای مغازه و خانه در مسجد بخوانیم. این چیزی است که پیامبر ما توصیه کرده است. دهها و صدها برابر نماز در خانه، در مسجد احادیث مختلف دارد. یعنی پاداش‌هایی هست که ما خودمان را محروم می‌کنیم. با این مقدمه که گفتیم اگر برسیم به ده آیه از قرآن اشاره می‌کنیم که موضوع مسجد را مطرح کرده و هر آیه از یک زاویه‌ای است. گاهی مسجدی‌ها انتظار دارند مسئولین مسجد بیایند. می‌گوید: چرا این آقا وزیر است و این آقا مدیر کل است نمی‌آید؟ این آقا سردار و سرهنگ و سرتیپ است نمی‌آید؟ جلسه بعد در مورد حضور بچه‌ها، بانوان و جوانان در مسجد صحبت خواهیم کرد. همانجا باید بگوییم که معلم‌ها هم اثرگذار هستند.

درست است می‌گوییم: دانش آموز مسجد بیاید، ولی دانش‌آموز وقتی معلم خودش را در مسجد می‌بیند ذوق می‌کند. کیف می‌کند. همه طبقات، چون ما یک بهانه‌ای نمی‌توانیم روز قیامت بیاوریم که پروردگارا به این خاطر من مسجد نیامدم. بهانه نداریم. مسجد جای همه هست، همه وقتی حضور پیدا کنند دلگرمی به وجود می‌آید، رحمت منتظره، یعنی پروردگار به همه آن جمع نظر می‌کند، در کتاب شریف نهج‌الفصاحه هست که پیغمبر فرمود: دو تا بهتر از یکی است. سه تا بهتر از دو تا، چهار تا بهتر از سه تا، پنج تا بهتر از چهار تاست. بعد فرمود: مسلمان‌ها پر جمعیت، پر تعداد، همه یکجا جمع شوید و منسجم باشید، متحد باشید و کنار هم خدا را صدا بزنید.

آیه‌ی اول سوره‌‌ی اسراء آیه اول بود، معراج پیامبر که می‌خواستیم یکبار اشاره کنیم پیامبر از مسجدالحرام به مسجد الاقصی با چه تشریفاتی از  آنجا به آسمان‌های اول و دوم و سوم و چهارم، پنجم و ششم و هفتم و بعد بازدیدی از بهشت و جهنم، بر دو تا از درهای بهشت یک شعاری از مسجد هست. یکی شعارش این بود که هرکس می‌خواهد در دنیا جای خودش را در بهشت ببیند، به مسجد زیاد رفت و آمد کند. یک جمله دیگر اینکه هرکس می‌خواهد در عالم قبر با روشنایی گذران عمر کند، به مسجد رفت و آمد کند. دو تا از شعارهایی که بر درهای بهشت نوشته شده در مورد مسجد است. پیامبر از مسجد به معراج رفته است. مسجد دیگری در گذرگاهش قرار داشته و خداوند طی این سفر می‌خواسته آیات خود را «لِنُرِیَهُ مِنْ‏ آیاتِنا» (اسراء/۱) ما می‌خواستیم آیات خودمان را به او نشان بدهیم. سوره‌ی اسراء آیه‌ی اول است.

یک آیه‌ای است همه مردم ما این را می‌دانند، «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ‏ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ» در محراب مساجد بیش از نود درصد این آیه را نوشتند. خداوند نور هستی است که همان نور هدایت است. این نور کجاست؟ «فی بیوتٍ» این نور هدایت الهی در خانه‌هایی است که آن خانه‌ها یا مساجد است و یا زیارتگاه ائمه و پیامبر است، جایی که ذکر و عبادت خدا و بندگی خدا موج می‌زند. خانه‌هایی که نور هدایت الهی آنجاست. «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ‏ اللَّهُ‏ أَنْ تُرْفَعَ» (نور/۳۶) خانه‌هایی که خداوند اجازه فرموده دیوارهایش بالا برود و مرتفع باشد. هم ارتفاع مادی، هم معنوی، «وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ» نام خدا در آنجا یاد شود. «یُسَبِّحُ لَهُ فِیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ» صبحگاهان و شامگاهان تسبیح پروردگار در آن خانه‌ها گفته می‌شود. امام (ع) فرمود: «یُسَبِّحُ لَهُ فِیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ» یعنی نمازهای پنج‌گانه، از این آیه بعضی از مفسرین استفاده کردند مسجدها لااقل وقت نماز باید باز باشند. چند دقیقه قبل از نماز، چند ساعت بعد از نماز، طوری نباشد که این بنا ساخته شده، هزینه شده، یک کسی می‌خواهد نماز بخواند، وقت ظهر رسیده، همه باید به هم کمک کنیم. چون پیغمبر فرمود: گاهی امر به معروف و نهی از منکر را به هم پاس می‌دهند. امروزی‌ها فرافکنی می‌گویند. مثلاً یک معضل فرهنگی پیش آمده می‌گویند: این تقصیر ارشاد است. به ما ربطی ندارد. ارشاد می‌گوید: تقصیر صدا و سیماست. صدا و سیما می‌گوید: تقصیر آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش می‌گوید: تقصیر حوزه علمیه است. یک مسجد یک مشکلی پیدا کرده، به جای اینکه گردن هم بیاندازیم، بیاییم کمک به همدیگر کنیم. بعضی از مسجدها خادم ندارد، خادم افتخاری مسجد شویم. یا خادم گرفتاری دارد، کمک او کنیم. همه با هم مسجد را پررونق کنیم. شلوغ باشد، لذت‌بخش باشد. از مسجد برمی‌گردیم احساس خوبی داشته باشیم.

آیه‌ی سوم، سوره‌ی اعراف آیه ۲۹ می‌فرماید: نمازهایتان را در مسجد بخوانید. یکی از تفسیرها این است «قُلْ أَمَرَ رَبِّی‏ بِالْقِسْطِ» (اعراف/۲۹) ای پیامبر بگو: پروردگارم فرمان به عدالت داده است. «وَ أَقِیمُوا وُجُوهَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ» وقت نمازها رویتان را به سمت پروردگار کنید در مسجد، مسلمان‌ها نمازهایتان را در مسجد بخوانید. حتی الامکان در خانه و مغازه نه، در مسجدها نماز بخوانید. «وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» و پس از نماز هم تعقیبات بخوانید. تسبیحات فاطمه زهرا را بگویید و خالصانه خدا را نیایش کنید. «کَما بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ» همانطور که آفریده شدید و زندگی را شروع کردید، مجدداً زنده خواهید شد، برخواهید گشت و باید پاسخگوی این عمری که خدا به شما داد باشید. دهها حدیث داریم برای اجر و پاداش کسی که مسجد بسازد یا کسی که مسجد را مفروش کند، یا کسی که روشنایی مسجد را تأمین کند. یا کسی که غبار روبی کند. یا کسی که جارو کند، روزی پیامبر(ص) وارد مسجد شدند. فرمودند: پیرزنی مسجد را تمیز می‌کرد، مدتی است او را نمی‌بینم، گفتند: یا رسول الله! فوت شده است. فرمود: چرا خبر ندادید؟ او آدم مهمی است و نزد خدا خیلی آبرو دارد. چرا خبر ندادید؟ بلند شوید نزد قبر او برویم. خادم مسجد یعنی هرکسی که افتخار کند کاری برای مسجد بکند و مهم‌ترین کار حضور است. پدر سه شهیدی در مسجد محل ما، مسجد خاتم الاوصیاء در خیابان دماوند، معمولاً بین دو نماز چند دقیقه صحبت می‌کرد. به مردم می‌گفت: مهم‌ترین نقش شما حضور است. همین اندازه که به مسجد تشریف می‌آورید بزرگترین کار است و از پول دادن و ساختن مسجد مهم‌تر است.

آیه‌ای که خواندیم خیلی نکته دارد، خداوند در این آیه واژه‌های عمیقی مثل تربیت، عدالت، عبادت، جماعت، نیایش، نیت، قیامت را کنار هم گذاشته است. در یک سطر است، همه این موضوعات را خداوند در این آیه آورده است که معنا دارد. یعنی عدالتخواهی با نیایش پروردگار ارتباط دارد. این حکایت طبیبی است که یک نسخه پنج دارویی نوشته و به همه داروها باید عمل کنیم تا درمان صورت بگیرد. فقط نماز نه، اول می‌فرماید: «قُلْ أَمَرَ رَبِّی‏ بِالْقِسْطِ» به عدالت رفتار کنید. در یک جامعه وقتی عدالت پیاده شد، عبادت هم بود، آن عبادت خوش معنا می‌شود ولی وقتی نماز بود، عبادت بود، عدالت نبود، جوان شاکی می‌شود. این چه نمازی است که کنارش عدالت نیست. این واژه‌ها در این آیه هست. تربیت، عدالت، عبادت، وحدت، نیت، قیامت، خیلی آیه‌ی قشنگی است. فقط نماز خواندن نیست و در بقیه‌ی ابعاد زندگی هم باید خدایی باشیم.

دو آیه در سوره‌ی مبارکه بقره هست که درباره‌ی حضرت ابراهیم(ع) است که «وَ إِذْ یَرْفَعُ‏ إِبْراهِیمُ‏ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ» (بقره/۱۲۷) دو تا پیغمبر خانه خدا می‌سازند، پس مسجد سازی کار پیغمبری است. در ساخت مسجدالنبی هم در مدینه بیشترین کار را خود پیغمبر می‌کرد. نه اینکه دستور به دیگران بدهد چه کار کنید؟ خود پیغمبر، دیگران گل و خشت می‌آوردند، خود پیامبر دیوارها را می‌چید و می‌آورد. ابراهیم خلیل دیوارها را بالا می‌آورد و پسرش اسماعیل، «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیم‏» قبولی کار خیلی مهم است. صرف مسجد ساختن معلوم نیست ما را خوشبخت کند. با چه نیتی خیلی مهم است. آیه‌ی ۱۲۵ سوره‌ی بقره، «وَ عَهِدْنا إِلى‏ إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ» آن آیه در مورد ساختن مسجد بود و این آیه در مورد نظافت مسجد، پاکیزگی مسجد، یکوقتی در مسجد محل دیدم یکی از مسئولین، در حد معاون وزیر دارد دست‌شویی‌ها را می‌شوید.

چون مکان مقدس است برای او افتخار است. خدا رحمت کند آیت الله حائری شیرازی در خاطراتش هست که وقتی همدان رفته بودند، جایی برای استراحت ایستادند، کسی که با ایشان همراه بود، گفت: دیدم ایشان خیلی دیر از دست‌شویی آمد، رفتم دیدم ایشان دست‌شویی را می‌شوید. این نشان دهنده اعتقاد ما به نظافت و طهارت است. ورود افراد نا مرتب به بهشت ممنوع است. نظافت مسجد، من یکوقتی یک مسئولیتی در ستاد اقامه نماز داشتم،  دوستی دارم به من زنگ زد که من مکه بودم برایت سوغاتی آوردم، ما فکر کردیم یک عبایی، پیراهنی است. به محل کار ما آمد و یک جزوه روی میز من گذاشت، گفتم: این چیست؟ گفت: سوغاتی است. گفتم: این چطور سوغاتی است؟ گفت: من چون می‌دانستم تو مسئول اقامه نماز هستی، رفتم در مکه و مدینه، یک فرمی را طراحی کردم به زبان عربی و مسجدهایی که دور از مسجد النبی و مسجدالحرام هست، این فرم را به مردم و نمازگزارها دادم که برای چه اینها گرایش به مسجد دارند؟ چهل، پنجاه سؤال طراحی کرده بود. بیشترین عامل نظافت و تمیزی مساجد و خنکی مسجد است. یک مسجدی خوب است، فصل زمستان نمازگزار می‌لرزد. گرمایش و سرمایش مهم است. مثلاً حدیث قشنگی را با خط بدی نوشته است. یعنی این زیبایی‌ها و ظرافت‌ها را باید رعایت کنیم.

نگاه می‌کند فرش مسجد ممکن است قیمتی نباشد اما تمیز است. «طَهِّرا بَیْتِیَ» دو تا پیغمبر را «عَهِدنا» ما که خدا هستیم با آنها قرار گذاشتیم. «طَهِّرا بَیْتِیَ» این را به یک نفر واگذار نکنیم. خانم‌ها، آقایان، افتخار بدانیم تمیز نگه داشتن مسجد را، برای «لِلطَّائِفِینَ» طواف کنندگان، «وَ الْعاکِفِینَ» اعتکاف کنندگان، «وَ الرُّکَّعِ السُّجُود» رکوع کنندگان و سجده کنندگان، این درس مهمی هست که مساجدمان نباید نامرتب باشد، کثیف باشد، دیوارهایش، کاشی‌هایش هر چند وقتی یکبار تمیز شود. به جز آن روزی که غبار روبی مساجد است، هر چند وقت یکبار غبارروبی کنید، بوی خوش در فضای مسجد بیاید. اگر چیزی دغدغه ما باشد، با هم مشورت می‌کنیم، آدمش هم پیدا می‌شود. خود کسی که به مسجد می‌آید نماز می‌خواند لذت می‌برد وقتی تمیزی را می‌بیند. دستشویی‌ها تمیز است و شیرها خراب نیست. پله‌ها شکسته نیست، محراب مرتب است. فرش‌ها مرتب هستند، چه کسی اینها را مرتب کرده است، خود مسجدی‌ها، اینها چیزهایی است که خدا خیلی دوست دارد. بوی خوش، چقدر حدیث داریم اگر دهانتان بو می‌دهد مسجد نیایید. مثلاً پیاز یا سیر خورده یا مسواک نزده است. قبل از مسجد رفتن مسواک بزنیم. معنی‌اش این هست که وقتی از مسجد بیرون می‌آییم برای ما خوشایند باشد.

تعمیر مسجد به عهده چه کسانی باشد؟ خیلی از مسجدی‌ها این آیه را بلد هستند. «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ» (توبه/۱۸) فقی این کسان مساجد خدا را آباد می‌کنند. «مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ» کسانی که ایمان به خدا دارند. «وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ» ایمان به جهان آخرت دارند. «وَ أَقامَ الصَّلاهَ» خودشان اهل نماز هستند. نه اینکه بگوید: من پول می‌دهم مسجد بسازید و خودش اهل نماز نباشد. «وَ آتَى الزَّکاهَ» به محرومان توجه دارد، زکات می‌دهد. «وَ لَمْ یَخْشَ إِلَّا اللَّهَ» شجاع و ظلم ستیز است. با ظالم دست و پنجه نرم می‌کند «فَعَسى‏ أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ» امید است اینها مورد هدایت پروردگار قرار گیرند.

فیض کاشانی در تفسیر همین آیه می‌فرماید: تعمیر شامل این چیزها می‌شود. شامل مرمت، نظافت، فرش کردن، روشنایی، تبلیغ، تدریس، یعنی هم سخت افزاری و هم نرم افزاری، تعمیر کنید یعنی آباد کردن، آباد کردن یکی به همان بنا هست که بنای قشنگی باشد. تمیز و مرتب باشد.  هم نمازگزاران و امام جماعتش، افرادی که رفت و آمد می‌کنند، خلق و خویی که با همدیگر دارند، یک جای آباد مادی و معنوی باشد. اگر می‌بینیم در مسجدهای ما این نکته‌ها رعایت نمی‌شود، نه اینکه با مسجد خداحافظی کنیم. بیاییم فعال برخورد کنیم و شانه‌هایمان را زیر این بار بیاوریم. بنشینیم مشورت کنیم بخواهیم مسجد ما شلوغ‌تر شود و جوان‌ها بیشتر بیایند، چه کنیم؟ خود مسجدی‌ها فکر کنند. مشورت بدهند و بعد یک سهمی را قبول کنند. این مسجد هشتاد لامپ دارد که سی لامپ سوخته است. یعنی همه دست به دست هم بدهند. کسانی که مسجد می‌سازند و به مسجد کمک می‌کنند خودشان باید خوش اعتقاد باشند. خودشان باید اهل عبادت باشند.

سوره‌ی اعراف آیه ۳۱، «یا بَنِی‏ آدَمَ‏ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ» (اعراف/۳۱) ای آدمیان! مسجد می‌آیید باید با بهترین لباس‌هایتان بیایید. با موهای شانه زده و بوی خوش و دندان‌های مسواک کرده، روایت دارد که امام مجتبی فرمود: بهترین لباسش را برای مسجد می‌پوشید و بعد می‌فرمود: «انّ‏ اللّه‏ جمیل‏ یحبّ الجمال فاتجمّل لربّى‏» من برای خدایم، با بهترین لباس مسجد می‌آمد. حاج آقای قرائتی می‌فرماید: بچه‌ها چرا عروسی را دوست دارند؟ در عروسی همه می‌خندند، لباس‌ها مرتب است. دوست دارند ادامه پیدا کند. در مسجد گاهی آدم می‌بیند یک کسی مسجد آمده لباسش نامرتب است، ولی خود خدا فرمود: زینت‌های خود را آراسته به مسجد بروید. لباس‌های شما مرتب باشد، جوراب شما مرتب باشد و بو ندهد. امام باقر(ع) وارد مسجد شد. دیدند یک کسی نماز می‌خواند بوی عرق از لباس و بدنش می‌آید، صبر کردند نمازش تمام شد. فرمود: تو به جای جاذبه، دافعه ایجاد می‌کنی. ما باید طوری باشیم که دیگران کیف کنند وقتی به لباس نمازگزار و بوی خوشی که نمازگزار دارد، درباره‌ی چند امام خواندم که مردم جای آن امام را در مسجد می‌شناختند. از بویی که اینجا می‌آمد و بوی خوشی که حضرت استفاده می‌کرد. «وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا» بعضی از این آیه استفاده کردند که اول نماز، بعد غذا، الآن یکی از مشکلات ما این تقدم و تأخر است. در وزارتخانه‌ها که سی سال خدمت کردیم وقت ظهر که می‌رسید دو صف بود یک صف نمازخانه و یک صف سلف سرویس، یکی از صف‌ها شلوغ‌تر بود. همسر پیامبر فرمودند: پیامبر نه غذا خوردن را و نه هیچ کار دیگر را بر نماز ترجیح نمی‌داد. بعضی از این آیه استفاده کردند اول مسجد بروید، بعد غذا میل کنید. «خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»

شریعتی: یکجا فرموده یک وقت‌هایی هم پچه‌هایتان را به مسجد ببرید. «الْمالُ وَ الْبَنُونَ‏ زِینَهُ الْحَیاهِ الدُّنْیا» نکته‌ی مهمی گفتید که مسجد یک قرار جمعی خانوادگی باشد که اگر این اتفاق بیافتد خیلی دلچسب است.

حاج آقای بهشتی: اصل مسجد برای رابطه با خداست و برکات جانبی که دارد فوق العاده است. مسجدی‌ها نماز می‌خوانند، حال و احوال می‌کنند و از کار هم گره باز می‌کنند. دیگر برکات مسجد رفتن است.

شریعتی: باید قدر نعمت‌ها را بدانیم. نکاتی که حاج آقای بهشتی گفتند و روزهای دیگر کارشناسان برنامه می‌گویند، همه ثمره‌ی سالها تلاش علمی این بزرگواران در حوزه‌ها و خون دل خوردن‌ها و مطالعات متعدد و گسترده که خلاصه‌ی چندین جلد کتاب را در این چند دقیقه که خدمت شما هستیم می‌شنویم و این خیلی نکته مهمی است و یک فرصت است برای دوستانی که مشتاق معارف اهل‌بیت هستند. از شما تشکر می‌کنیم، باید بدانیم سر چه سفره‌ای نشستیم و چه پشتوانه‌ای پشت این نکاتی که می‌شنویم هست.

شریعتی: فردا اول ماه صفر است، صدقه و نماز اول ماه را فراموش نکنید. کتاب «فرهنگنامه مسجد» کاری از انتشارات وزین دارالحدیث است. زحمات حاج آقای ری شهری و همکارانشان است. نکات بسیار نابی در این کتاب هست که می‌توانید مطالعه کنید. برای تهیه‌ی کتاب به ۲۰۰۰۰۳۰۳ پیامک بدهید.

حاج آقای بهشتی: حذیفه قهرمانی است که خیلی باید در مورد او صحبت کرد. فرزند شهید و پدر شهید است. یک کسی به نام ابوعامر است، یک نفر دوم به نام عبدالله بن اُبّی است که اینها رهبران مخالفین پیامبر در مدینه هستند. از دو قبیله‌ای که در مدینه بودند، همدست بودند و هردوی اینها خیلی ضربه زدند. ایشان به مکه آمد و با مشرکین همدست شد و در جنگ احد مقابل پیغمبر قرار گرفته بود، یک سفری کرد به روم با قیصر روم ملاقاتی داشت و از او پولی برای براندازی اسلام گرفت، آن پول را مکه آورد و برای منافقین فرستاد که شما یک مسجد بسازید. شما تصور کنید روم آنوقت یعنی اروپای امروز، اروپا پول می‌دهد برای مسجد ساختن، چقدر بیداری ما ضرورت دارد. آنها دست به کار شدند یک مسجدی بسازند و پیامبر هم عازم جنگ تبوک هستند، خواستند اجازه بگیرند، فرمودند: من این جنگ را بروم و برگردم. تشریف بردند جنگ برگشتند، آنها گفتند: ما مسجد را ساختیم، شما تشریف بیاورید افتتاح کنید، این آیه نازل شد. «وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً» (توبه/۱۰۷)

منافقینی که مسجدی برای ضربه زدن ساختند «وَ کُفْراً» نه برای تبلیغ ایمان، برای تبلیغ کفر «وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ» نه برای انسجام و اتحاد، برای پراکنده کردن و جدایی «وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ» پایگاهی برای مبارزه با دین خدا و رسول خدا «وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنى‏» قسم می‌خوردند قصدی جز نیکی نداریم. «وَ اللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ» نیت ما خیر است اما خداوند گواهی می‌دهد که دروغ می‌گویند. ای پیامبر در این مسجد نماز نخوان! یک مسجد قبا داریم که پایگاه وحدت است، ذکر خدا و عبادت است. یک مسجد هم مثل مسجد ضرار است، مواظب باشیم گاهی دشمن سرمایه‌گذاری می‌کند و یک مسجد شیکی می‌سازد، مسجد جای وحدت مسلمان‌ها، جای رونق بازار و ذکر خدا و نماز است. از این توطئه‌ها غافل نشویم.

شریعتی: انشاءالله توفیق نماز خواندن در بهترین مسجدها، مسجدالنبی، مسجدالحرام، مسجد کوفه، مسجد سهله، مسجد جمکران نصیب شما شود. تا تو زمین سجده‌ای سر به هوا نمی‌شوم

السلام علیک یا أباعبدالله

کارشناس برنامه: حجت الاسلام و المسلمین سید جواد بهشتی
برنامه سمت خدا | تاریخ پخش : ۱۳۹۸/۰۷/۰۷

.