بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

۱- عدالت یک فضیلت بین المللی

بعضی از واژه های خوب فقط در بین دینداران شناخته شده است. یعنی غیر دینداران این واژه های خوب را نمیفهمند. مانند واژه برکت. شخصی که در فضای دینداری تنفس نکرده است معنای واژه برکت را نمیفهمد و یا مثلا واژه توکل و یا واژه توسل. این ها واژه های درون دینی هستند. اما بعضی از واژگان و کارهای خوب هستند که فرا دینی هستند. مثل صداقت. مثل محبت. یک کافر هم صداقت و راستی را میفهمد و کسی که برخلاف آن عمل کند را تقبیح میکند. یکی از واژه های خوب که خوب بودن آن بین المللی است و ربطی به دین و آیین ندارد و همه آن را میفهمند و دوست دارند واژه عدالت است. عدالت آنقدر پرطرفدار است که حتی ظالمان و مستکبرین عالم هم خود را طرفدار آن معرفی میکنند و بسیاری از جنایات خود را به اسم عدالت حقوق بشر و مبارزه با تروریسم انجام می دهند.

عدالت در دین ما جایگاه بسیاری مهمی دارد در قرآن توصیه به آن شده است جایی که میفرماید: به عدالت رفتار کنید که به تقوا نزدیکتر است‏.^[۱]

امام امیر المومنین علیه السلام می فرمایند: عدل و عدالت اصلاح کننده است^[۲]. در جای دیگر عدالت را باعث افزایش برکات معرفی میکنند^[۳].

اما ‏من امروز میخواهم عرض کنم عدالت همیشه هم خوب نیست. عدالت در همه جا کارساز نیست. برخی اوقات نباید عادلانه رفتار کرد.

۲- عدالت همیشه ایده آل نیست

۲/۱-مواقعی که عدالت ایده آل نیست

عدالت زمانی که در مقابل ظلم و بی عدالتی است حرف بسیار خوبی است و بنده هم طرفدارش هستم. در مقابل ظالمان بهترین ابزار شمشیر عدالت است. اما اگر این عدالت در کنار کلمه مقدس رحمت قرار بگیرد تا جایی که بخواهند با کلمه عدالت گردن کلمه رحمت را بزنند دیگر این عدالت زیبا نیست و این عدالت دوست داشتنی نیست.

میخواهم برای ادعای خودم چند دلیل عرض کنم. ما در ادعیه از اهل بیت علیهم‌السلام یاد گرفته ایم به جای عدالت از خداوند طلب رحمت کنیم.

امام حسین علیه‌السلام، در دعای عرفه میفرمایند: و تو حاکم عدالت پیشه ای هستى که در حکم و داورى ستم نمی‌کنی و عدالت تو هلاک کننده من است، و من از همه عدالت تو گریزانم،^[۴] و همچنین در دعای روز یکشنبه میخوانیم: به نام خدایی که جز به فضل و بخشش او امید نبستم، و جز از عدالت او نهراسم.^[۵]

ممکن است کسی ناراحت شود و بگوید عدالت یکی از اصول دین است و نباید اصول دین را به این راحتی زیر سوال برد. در جواب باید بگوییم ما در ابتدای صحبت که جایگاه عدالت را عرض کردیم اما امشب در مقایسه دو واژه رحمت و عدالت میگوییم عدالت نباید منجر به از بین رفتن رحمت باشد. ضمنا اینکه میفرمایند عدالت از اصول دین است بنده که نه آیه و نه روایتی برای این مطلب ندیده ام شما اگر دیدید به بنده بفرمایید. روایت داریم، دین همه اش محبت و رحمت است.^[۶] اما برای عدالت چنین چیزی بنده ندیدم. پس چرا آن را از اصول دین گذاشتند؟

در زمان حکومت بنى امیّه، شمارى از زمامداران جائر که از یک سو، خود را خلیفه خدا و پیامبر او مى نامیدند و از سوى دیگر، بى نهایتْ ستمگر بودند، براى توجیه بى عدالتى هاى خود، راهى جز تحریف عدل خداوند نداشتند.
به راحتی میگفتند حسین را که ما نکشتیم. خدا خواست حسین کشته شود و ما اراده خدا را اجرا کردیم. در واقع خدا حسین را کشت.

این تفسیر از عدل خداوند، در واقع، نفى عدالت خداوند است؛

در زمان بنى امیّه، دست اویز قرص و محکمى براى سیاستمداران اموى بوده است. بنا بر این امامان شروع به مخالفت با انها کردند.

و در دوره های بعد و در زمان اشاعره و معتزله پیروان اهل بیت علیهم‌السلام در برابر این تحریف و توطئه خطرناک، عدل خداوند به معناى درست آن را در کنار توحید، از اصول دین قرار دادند، بدین معنا که انکارِ عدل، در واقع، انکار اسلام است و اسلام منهاى عدالت، با اسلام منهاى اسلام، یکى است.

یعنی عدالت برای جلوگیری از یک انحراف در برهه ای از تاریخ توسط علما به صورت پر رنگ مطرح میشود. برگردیم به اصل بحث خودمان.

این در مورد مقایسه عدالت خدا و رحمت خدا. البته اینها جدای از همدیگر نیست. رحمت خدا عین عدالت خداست اما اهل بیت علیهم‌السلام در مقام تبیین ما را به رحمت الهی توجه بیشتر داده اند.

میخواهیم واژه عدالت و رحمت را در بین انسان ها و جامعه با همدیگر مقایسه کنیم. در جامعه عدالت یعنی عمل به قانون عمل به قانون یک اتفاق خوب است اما نباید با این حرف جامعه را قتلگاه رحم و مهربانی و رحمت قرار دهیم. یک مثال ساده بزنم. در موقع سیل و زلزله که دریای خروشان مهربانی مردم در ابتدای سال تلخی سیل را کم کرد فرض کنید دولت پیش قدم میشد و قانون وضع میکرد که هر ایرانی باید باید ۱۰ درصد درآمد خود را به سیل زدگان اهدا کند. به نظر شما این کار خوبی بود؟ قطعا خیر. شاید کمک بیشتری جمع میشد و مشکلات زودتر حل میشدند اما این کمک و همیاری دیگر رنگ رحمانی و این زیبایی الانش را نداشت.

۲/۲-رحمت گاهی بر عدالت ترجیح دارد

چرا وقتی مشکل جامعه با رحمت حل میشود باید اینقدر از عدل و عدالت و قانون دم بزنیم؟

وقتی اصلاح جامعه با رحم و ایثار داشتن حل میشود چرا باید خودمان را درگیر عدالت و قانون کنیم. باز هم تاکید میکنم کسی با قانون و عدالت مخالف نیست. بله در مقابل انسانهای قانون شکن و ظالم هیچ ابزاری بهتر از عدالت نیست اما چرا باید همه را با چوب عدالت به جلو راند. مثال دیگری می زنم. مثلا همین سفر اربعین سیل رحمت بین مردم جاری است وقتی میروی و میبینی که بدون هیچ چشم داشتی به همدیگر رحم دارند  مشتاقانه دنبال یک زائر میگردند تا به آن خدمت کنند متواضعانه بدن خسته ی زائر را ماساژ بدهند. لباس زائر را شستشو بدهند، به زور به زائر غذا می دهد بعد هم با اشک از زائر جدا میشوند. حال تصور کنید دولت قانون بگذارد که هر کارمند ایرانی باید یک درصد از حقوق خود را ماهیانه به ستاد اربعین کمک کند. به نظر شما این خدمت به امام حسین علیه السلام است یا خیانت؟ قطعا خیانت است. چرا این قیام سالانه زیبایی های منحصر به فرد دارد. همه زیبایی اربعین به این است که قانون و عدالت در کار نیست. رحمت حکم فرماست.

ما اگر درگیر قانون و عدالت بشویم باید شاهد افزایش بیشتر از این آمار طلاق باشیم. الان در کشور ما در هر ساعت ۲۱ حکم طلاق صادر میشود. قبلا یک امضا میگرفتند از داماد الان حدود سی و چند امضا. علی القاعده باید آمار طلاق کم میشد اما نشد.

زمانی در دهه هفتاد ۸۰ نشریه ویژه بانوان منتشر شد که داخلش از حقوق زنان و مردان حرف میزدند. ظاهر این مطلب حرف بدی نیست. کسی هم مخالف حقوق زنان نیست اما خدای رحمان و رحیم برای داشتن یک زندگی آرام نسخه عدالت را تجویز نمیکند همانطور که شب قبل عرض شد آیه نفرموده است و جعل بینکم موده وعدالت^[۷]. دیشب عرض شد زن و مرد باید نسبت به همدیگر مودت یعنی ابراز محبت داشته باشند اما حال اگر یک طرف ابراز نکرد، به طرف دیگر نمیگویند تو حق داری از حقوقت دفاع کنی. میفرمایند با طرفی که رعایت نمیکند برخورد رحمانی داشته باش نه برخورد قانونی.

آمار طلاق در جامعه اسلامی بالا رفته است چرا؟ چون ما رحمت را گذاشته ایم کنار رحمت بین زن و شوهر را از بین برده ایم و آمده تیم به جایش قانون گذاشته ایم که این باعث افزایش طلاق شده است.

از رحمت خدا صحبت نکردیم گرفتار صحبت کردن از عدل شده ایم و این صحیح نیست چون ما اگر از رحم و رحمت صحبت کنیم متوجه میشویم که حتماً کسی که رحمان و رحیم است عدل هم دارد زیرا شخص رحیم عدالت را بخاطر رحمتش رعایت میکند و بی عدالتی را دور از رحم میداند.

چون که صد آمد نود هم پیش ماست.

متاسفانه گاهی اوقات با وضع قوانینی ترویج بی رحمی میکنند. مثلا بیمه با همه محاسنی که دارد نباید منجر به بی رحم شدن ما بشود. چرا وزیر این مملکت بعد از سانحه جانسوز کشته شدن ۴۰ انسان باید بیاید جلوی دوربین و بگوید جای نگرانی نیست مسافران بیمه بوده اند. یا طرف تصادف میکند و یک انسان را ناقص کرده است بعد در کمال خونسردی میگوید ماشین من بیمه است.

اگر کسی تصادف بکند و شخص سومی این شخص را به بیمارستان ببرد قانون نباید طوری برخورد کند که مردم از کار خیر کردن پشیمان بشوند.

ممکن است کسی ایراد بگیرد اگر قانون بد است چرا خدا در دین این همه قانون دارد؟ باید دوباره عرض کنیم قانون بد نیست اما خدا هم در دین اگر قانون گذاشته است بن بست قانون نگذاشته است بلکه کوچه قانون گذاشته است. آخر کوچه قانون دین بسته نیست. مثلا جایی که قانون قصاص را میگذارد آخرش آیه توصیه به عفو و گذشت میکند، اى کسانى که ایمان آورده‏اید! (قانون) قصاص در مورد کشتگان، بر شما (چنین) مقرّر گردیده است: آزاد در برابر آزاد و برده در برابر برده و زن در برابر زن، پس اگر کسى از ناحیه برادر (دینى) خود (یعنى صاحب خون و ولىّ مقتول) مورد عفو قرار گیرد. (یا قصاص او به خون ‏بها تبدیل شود) باید شیوه‏اى پسندیده پیش گیرد و به نیکى (دیه را به ولى مقتول) بپردازد، این حکم تخفیف و رحمتى است از ناحیه پروردگارتان، پس براى کسى که بعد از این (از حکم خدا) تجاوز کند، عذاب دردناکی دارد^[۸].

اگر راه باز بود و سالم بودی و پول کافی داشتی در کل عمرت یک بار به حج برو این قانون است و لازم است.

اما در جای دیگری خدا میفرمایند محدودیتی برایش نمیگذارم عشقی است.

اگر روی برای هر قدمی که در این مسیر برمیداری یک حج و یک عمره مقبول مینویسم. اما اگر نروی در بهشت در پایین ترین درجه بهشت جای داری. اگر پول نداری قرض کن اما سالی یکبار برو اما اگر پول داری سالی دوبار نروی جفا کرده ای آن جایی نیست جز در خانه اربابمان سید الشهداء علیه‌السلام.

۳- دینداری انسان را مهربان می کند

۳/۱-برخورد با حیوانات

دستورات دین میخواهد روح رحمت را بین مومنین جاری و ساری کنند.

دین خدا با مصادیق بی رحمی حتی در حق یک حیوان هم مقابله می کند. می فرماید: اگر به یک گنجشک رحم نکردی توقع رحمت خدا را نداشته باش

پیامبر رحمت صلى الله علیه و آله مى‏فرماید: هر کس رحم کند اگرچه به لاشه گنجشکی، خداوند در روز قیامت به او رحم خواهد کرد^[۹]. شما زندگی بزرگان را که مطالعه میکنید این لطافت روحی و این اخلاق رحمانی را به وضوح می بینید.

حجت الاسلام قرائتی تعریف می کنند: آیت الله شهید اشرفی شهید شده بودند. من آمدم کرمانشاه، رفتم خانه‏ ایشان و به آقازاده‏ اش گفتم: خوب یک خاطره از ایشان بگویید. می گفت: پدر من از آشپزخانه می خواست به اتاق برود. خوب پیرمرد بود حدود ۸۰، ۹۰ سال داشت، عصا دستش بود. یک مرتبه دید که گربه دارد می دود و گوشت به دهانش است! تا دید گوشت به دهانش است، با عصا روى گربه زد.

بعد از این کار پدرم به اتاق رفت و گفت: چرا زدى؟ گربه غریزه‏ اش این است که هرجا گوشت دید ببرد. چون هم گرسنه اش است هم بچه دارد. تو هنر دارى باید گوشت خودت را حفظ کنى. تو وظیفه ‏ات این است که گوشت را حفظ کنى. گربه هم غریزه‏ اش این است که گوشت را که دید ببرد. تو به وظیفه‏ ات عمل نکردی ولی او به غریزه‏ اش عمل کرده است. مقصر تو هستى! گفت: حسین! من هم آمدم گفتم: بله آقا! گفت: برو گربه را بیاور عذرخواهى کنم. گفتم: بابا ول کن. سفت گرفت، گفتم: بابا ول کن. آخر گربه که‏ عذرخواهی نمی خواهد. گفت: من به ایشان بیخود چوب زدم. من وظیفه دارم، وظیفه‏ ى من حفظ گوشت است. غریزه‏ ى او هم این است که گوشت را ببرد. من به وظیفه ام عمل نکردم و مقصر من هستم. نه گربه! گفتم: خوب حالا عوضش گوشت را برد. این گوشت براى اینکه، گفت: نه! این چوبى که من زدم به او، این گناه کردم. هرچه گفتم دیدم ایشان سفت گرفته است که آقا تو را به خدا برو و او را بیاور. این گربه در سرداب رفته. برو او را بیاور. گفتم: آقا گربه را مگر می شود گرفت؟ مرغ که نیست. گربه چنگ می اندازد صورتمان را زخمى می کند. گفت: ببین یک کلاه روى سرت بکش، چشم‏هایت پیدا باشد. دستت را بکن در این کیسه‏ هاى که در حمام کیسه می کشند. صورتت را هم بپوشان، این را بگیر و بیاور. گفتم: آقا ولم کن! دیدم پیرمرد التماس می کند. دلم براى پدرم سوخت. صورتم را پوشاندم و خلاصه دستکش دست کردم و رفتم در زیر زمین، یواش این گربه را گرفتم. حالا از او هم می ترسم. آن را به آیت الله اشرفى دادم.

آیت الله اشرفى بغلش گرفت و مرتب گفت: «خدایا! مرا ببخش! ظلم کردم. این حیوان که گناه نکرده بود. این باید گوشت را ببرد. من باید حفظ کنم. خدایا من را ببخش».

براى ما صحنه‏ عجیبی پیش آمده بود و ما بهت زده شدیم. بعد از آن هر وقت آیت الله اشرفى می خواست غذا بخورد یک مقدار غذا در یک ظرف می کرد، پیرمرد ۸۰، ۹۰ ساله به زیرزمین می برد و به گربه مى داد و برمی گشت و غذا می خورد. مى‏گفت: باید این چوب را جبران کنم. آیت الله اشرفى که شهید شد، مى گفت: این گربه تا صبح زوزه می کشید. هرچه غذا به این گربه دادیم نخورد. پیکر پدر را به اصفهان بردیم. گربه‏ اى هم که چند سال در خانه‏ ى ما بود، رفت که رفت. حیوان ها شعور دارند. در دنیا خبرهایى است.^[۱۰]

دستورات و توصیه های دین ناخودآگاه انسان را به سمت مهربانی و رحم تشویق میکند. مثلا برای عیادت مریض چقدر توصیه شده و چقدر اجر و ثواب قرار داده اند.

۳/۲-عیادت مریض

در روایت داریم :

امام صادق علیه‏السلام میفرمایند: هر کس به عیادت بیمار برود، هفتاد هزار فرشته او را مشایعت مى ‏کنند و برایش آمرزش میطلبند تا آنگاه که به منزل خود برگردد.^[۱۱]

چرا خداوند برای عیادت مریض اینقدر ثواب در نظر گرفته است. برای اینکه این کار سراسر مهربانی و رحمت است.

۳/۳-خدمت به خلق

چرا برای خدمت به خلق این همه توصیه شده است. چون خدمت به خلق یعنی رحم کردن به همدیگر. و بی تفاوتی نسبت به مردم را در روایت خیلی تقبیح کردند.

امام صادق علیه السلام به مردی فرمودند: چرا ما را تحقیر می کنی؟ آن مرد گفت: پناه می برم به خدا از این که شما و یا امری از امور شما را سبک بشمارم، پس حضرت به او فرمودند: وای بر تو، آیا ندای آن شخصی را نشنیدی که نزدیک جحفه از تو کمک خواست که او را به اندازه یک میل (برابر ۲کیلومتر) بر مرکبت سوار نمایی و او به خدا سوگند یاد کرد که او وامانده شده است؟ به خدا سوگند! تو حتی سرت را بلند نکردی و او را تحقیر کردی، هر کس مؤمنی را خوار کند ما را تحقیر کرده و حرمت الهی را شکسته است^[۱۲]. غیبت اگر گناه بزرگی است چون نهایت بی رحمی را در خود دارد و با آبروی شخص که مهمترین سرمایه اوست بازی میشود.

۳- بی رحمی پنهان

البته باید توجه داشت رحم کردن فقط در یاری رساندن به دیگران خودش را نشان نمی دهد یا بی رحمی فقط خودش را در آدم کشی نشان نمی دهد. برخی بی رحمی پنهان دارند.

۴/۱- بد لباسی مصداق بی رحمی پنهان

مثلا کسی که در خیابان هرطور که دلش می خواهد لباس میپوشد و با ظاهرش جوان مردم را به گناه می اندازد یا مرد متاهل را نسبت به همسرش دلسرد میکند این چیزی به جز بی رحمی نمیتواند باشد این شخص بی رحم چگونه انتظار دارد مورد رحمت خداوند قرار گیرد کما اینکه پیامبر اکرم حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) فرموده‌اند: هر خانمی که خود را معطر و خوشبو کند (عطر بزند) و سپس از خانه خارج شود، همواره مورد لعنت خدا و ملائکه قرار خواهد گرفت، تا وقتی که به خانه برگردد، هرچقدر برگشتنش به خانه طول بکشد^[۱۳].

۴/۲-ترک امر به معروف و نهی از منکر مصداقی دیگر از بی رحمی پنهان

مثلا کسی که نسبت به گناه کردن دیگران بی تفاوت باشد یعنی برایش مهم نباشد و اهمیت ندهد دارد خودش را به آتش جهنم می اندازد این به جز بی رحمی اسم دیگری هم دارد. اگر خانه همسایه شما آتش بگیرد و همسایه نباشد حق همسایگی حکم میکند که شما با آتش نشانی تماس بگیرید اگر اینکار را نکنید همه میگویند تو چرا اینقدر بی رحم هستی. حق همسایگی این نیست که فقط از نظر مالی مراقب شرایط همسایه باشیم.

امام صادق امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هر کس همسایه ای دارد که اهل معصیت است و او را نهی نمی کند، در گناه او شریک است.^[۱۴].

بی تفاوتی محرومیت از رحمت می آورد و اوج مصیبت جایی است که این درد بی تفاوتی و بی رحمی فراگیر بشود. هنگامی که امر به معروف و نهی از منکر متروک شود و مردم به آن توجهی نکنند دعایشان مستجاب نمی شود.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: »امر به معروف و نهی از منکر را ترک نگویید و اگر آن را ترک گفتید؛ دعا می کنید ولی دعایتان به اجابت نمی رسد.

گاهی دعای یک امت مستجاب نمیشود و اگر بلایی نازل شود بخاطر گناه گناهکاران بر سر همه نازل میشود.

امیرمؤمنان علی (علیه السلام) جهت تبیین این مسئله با اشاره به داستان قوم ثمود و پی نمودن ناقه صالح فرموده اند: «ناقه ثمود را فقط یک نفر پی کرد، ولی عذاب الهی همه را فرا گرفت، چون همه بدین عمل راضی بودند با اینکه ناقه را یکی کشت اما آیه می فرماید فَعَقَرُوا النَّاقَهَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِم^[۱۵]‏.

بنابراین هر کس با عده ای در رفتارشان موافق باشد و به اعمال آنها رضایت دهد، اگر چه در عمل آنها را یاری نکند، از آنان محسوب می شود و رضایت قلبی او نسبت به فعل گناه و اظهار ناراحتی نکردن در برابر منکر، به معنای رضایت به گناه آنان است و او را نزد خدا شریک جرم معصیت کاران قرار می دهند.

 ۴/۳-کوتاهی در قبال تربیت فرزندان

بعضی پدر مادرها دلسوزانه تمام عمر خود را صرف بچه های خود میکنند که زندگی راحتی داشته باشند، اما به تربیت فرزندشان بهایی نمی دهند. مادری که صبح تا شب گوشی موبایل دست میگیرد و بچه خودش را پای تلویزیون رها میکند این هم از مصادیق بی رحمی پنهان است و یا پدری که لقمه حرام سر سفره خانواده می برد این هم از مصادیق بی رحمی پنهان است. باید مراقب بی رحمی های پنهان خودمان باشیم.

 

^[۱] اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى [مائده،۸]

^[۲] الْعَدْلُ یُصْلِحُ الْبَرِیَّهَ غررالحکم، ص ۳۳۹

^[۳] بِالْعَدْلِ تَتَضَاعَفُ الْبَرَکَاتُ‏ غررالحکم، ص ۴۴۶

^[۴] وَاَنَّکَ الْحَکَمُ الْعَدْلُ الَّذى لا تَجُورُوَعَدْلُکَ مُهْلِکى وَمِنْ کُلِّ عَدْلِکَ مَهْرَبى [ دعای عرفه]

^[۵] بِسْمِ اللّهِ الَّذِی لا أَرْجُو إِلّا فَضْلَهُ، وَ لا أَخْشَى إِلّا عَدْلَهُ [دعای روز یکشنبه]

^[۶]  هل الدین الا الحب الکافی ،ثقه الاسلام کلینی ج ۲ ص ۱۲۵

^[۷] وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً  [روم،۲۱]

^[۸] یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلى‏ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى‏ بِالْأُنْثى‏ فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْ‏ءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ ذلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ رَحْمَهٌ فَمَنِ اعْتَدى‏ بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِیمٌ‏ [بقره،۱۷۸]

^[۹] «مَنْ رَحِمَ وَلَوْ ذَبیحَهَ عُصْفورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ یَوْمَ القِیامَهِ» کنز العمال: ۱۵۶۱۴.

^[۱۰] [برنامه درسهایى از قرآن ۱۴/ ۰۶/ ۸۷]

^[۱۱] مَن عادَ مَریضا شَیَّعَهُ سَبعونَ أَلفَ مَلَکٍ یَستَغفِرونَ لَهُ حَتّى یَرجِعَ إِلى مَنزِلِهِ؛ کافى(ط-الاسلامیه) ج۳، ص۱۲۰، ح۲

^[۱۲] (وسائل الشیعه، ج۸، ص۲۹۵)

^[۱۳] (فروع کافی جلد ۵ صفحه ۱۶۳، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال صفحه ۵۵۹)

^[۱۴] مَنْ لَهُ جَارٌ وَ یعْمَلُ بِالْمَعَاصِی فَلَمْ ینْهَهُ فَهُوَ شَرِیکه

^[۱۵] فَعَقَرُوا النَّاقَهَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِم‏.

 

 

 

.