بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

۱- ضرورت شناخت اقسام رزق

حضرت آیت الله مظاهری میفرمایند: خدا رحمت کند پدرم را، ایشان می فرمودند: در قدیم که با قافله به کربلا می رفتند. جایی منزل کردیم، دیدیم یک آقایی آنجا خوابیده است. گفتیم: شاید غذا نخورده باشد. یک کسی رفت، بیدارش کرد و گفت: بیا غذا بخور. آن مرد گفت: پلو مرغ دارید؟ گفتیم: نه. گفت: نه من نمی آیم. آن شخص گفت: ما آمدیم، خیال کردیم دیوانه است. در وسط راه و پلو مرغ! به عنوان غذا حتی نان خالی نیز گیرشان نمی آید، حالا به او می گوییم بیا ناهار بخور میگوید پلو مرغ دارید یا نه! گفت: فهمیدیم که دیوانه است. گفت: اتفاقا رکن الملوک اصفهان رسید. بعد از شستن دست ناهار را کشید، به من تعارف کردند، گفتم: من ناهار خورده ام اما این آقا که اینجا خوابیده، ناهار نخورده است و می گوید که پلومرغ میخواهم.

رکن الملوک گفت: خوب ما که پلو مرغ داریم، بروید صدایش کنید، می گوید: رفتیم بیدارش کردیم و گفتیم پلومرغ آمد، بیدار شو. آن مرد آمد بر سر سفره و پلومرغش را خورد. وقتی خوردنش تمام شد برای این که خیال می کردند که دیوانه است، خواستند سر به سرش بگذارند، رکن الدوله از او پرسید: پلومرغ یعنی چه، آن هم وسط بیابان، حالا اگر ما نرسیده بودیم چه؟ آن مرد گفت: می دانستم که پلومرغ می رسد حال اگر از جانب تو نمیرسید از جانب کسی دیگر می رسید.

رکن الملوک پرسید: از کجا؟ به چه دلیل می گویی؟ گفت: برای این که من قاری بودم برای یک هندی سر قبرش در مقبره ای از مقبره های حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام قرآن می خواندم. رسم آن ها این بود که شب به شب برای من غذا می آوردند. و همیشه پلومرغ بود. اتفاقا آن هندی که هر شب برایم غذا می آورد، در گذشت و دستگاه به هم خورد. دیگر کسی نبود که به من پول بدهد تا چه رسد به این که برایم غذا بیاورد. من بر سر قبر امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمده و خطاب به آن حضرت گفتم: یا علی! تو از این هندی کمتر نیستی. این قرآنی را که برای او میخواندم برای تو میخوانم پولی که او میداد از تو نمیخواهم اما پلومرغ را می خواهم تو این را بده من نیز قرآن را برایت میخوانم. من قاری تو، پلومرغ هم از تو. خلاصه این معامله را با آن حضرت انجام دادم. از آن وقتی که این معاهده بود تا به حال در هر شبانه روز یک دفعه، پلومرغ رسیده است.

البته این داستان نباید این برداشت غلط را ایجاد کند همه برای رزق و روزی از این روش استقاده کنند. این روش برای هر کسی و هر نوع رزقی نیست. رزق و روزی اقسامی دارد که ما میخواهیم در این جلسه به آن بپردازیم. اگر کسی این مطلب را نداند از بسیاری از روزی ها محروم میشود و گاهی خدایی نکرده با خداوند مشکل پیدا میکند و حرف‌های کفر آلود می زند.

۲- اقسام رزق

۲/۱- رزق مقسوم

بله اولین مورد از اقسام رزق که در ابتدای جلسه گفتیم و داستان بیان شده از آیت الله مظاهری حفظه الله در مورد همین قسم است. خدمت شما عرض میکنم.

رزق مقسوم: با معنای لغوی تقسیم شده یا قسمت شده رزق مقسوم، رزقی است که خداوند متعال، آن مقدار خوراکی و نوشیدنی و سایر مایحتاج زندگی را که تک تک انسان‌ها از اول حیات خود تا مرگ نیاز دارند، با علم ازلی خود دانسته و در لوح محفوظ مکتوب نموده است. لذا همان چیزی که خداوند در لوح محفوظ برای ما در نظر گرفته است، همه روزه، عیناً همان مقدار برای بندگان حاصل شده است و هیچگونه کم و زیادی اتفاق نیافتاده و تقدیم یا تأخیری نیز گذاشته نمیشود. از این رو، پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله میفرمایند: رزق از ازل تقسیم شده است و برای هر کسی تعیین گردیده است، با تقوی بودن فردی بدان نیفزوده و فاسق بودن کسی از آن نمی کاهد^[۱]. این فرموده پیامبر اسلام، اشاره به رزق مقسوم دارد و چگونگی تقسیم آن در ازل را بیان می نماید و آن، چیزى است که حقّ تعالى قسمت فرموده است و در لوح قدر به مقدار معیّن نوشته است و وقت موقّت که زیاد است و نقصان و تقدّم و تأخّر به هم نمى‌رساند از آنچه نوشته شده است.

و به هر زنده جانى، به فراخورِ نیاز زندگى، از روزىِ قسمت شدۀ خویش، توشه‌اى بر نهاد، [به گونه‌اى که] بر هر کس، فراخى و فزونى بخشید، کاهنده‌اى را یاراى کاستن از آن، و از هر کس که بکاست، افزاینده‌اى را قدرت افزودنِ بر آن، نیست.^[۲]

از جمله اندرزهاى لقمان به فرزندش این بود که :فرزندم! کسى که در به دست آوردن روزى، یقینش [ به خدا ] اندک و نیّتش [ به روزى رسان ] سست است، باید از این نکته عبرت آموزد که خداوند تبارک و تعالى او را در سه مرحله از خلقتش روزى داد، بدون آن که خودش در آنها تلاش و تدبیرى داشته باشد. پس، خداوند تبارک و تعالى در مرحله چهارم نیز روزى او را خواهد داد…[ مرحله اول ] در رحم مادرش… و [ مرحله دوم ] از شیر مادرش [ بود ]… و [مرحله سوم ] از درآمد والدینش روزى او را داد… تا آن که بزرگ و فهمیده شد و مستقلاً به کسب درآمد پرداخت. در این هنگام، بر خود سخت گرفت و به پروردگارش بدگمان شد و از ترس تنگدستى و یقین نداشتن به جایگزین کردن نعمت از سوى خداوند تبارک و تعالى، حقوق [ خدا و مردم ] در مال خود را نادیده گرفت و خود و خانواده اش را در سختى و تنگنا قرار داد.^[۳]

بر سر هر لقمه بنوشتـه عـیان
کـز فلان بـن، فلان بـن، فلان
غـم مـخور بر هــم مـزن اوراق دفـتـر را

بین مفاهیمی که استفاده کردیم یعنی رزق و ثروت و لذت بردن از دارایی ها تفاوت هایی وجود دارد.

رزق مقسوم را هیچ کس نمیتواند جلو بیندازد یا مانع شود به همه ما انسان ها رزق و روزی میرسد اما بعضی از ما انسان ها بیشتر برای بدست آوردن روزی حرص میخوریم و تلاش میکنیم ولی پیروز این نبرد کسی است که بیشتر از داراییش لذت ببرد و به آرامش برسد هر چند فقیر باشد و داراییش کم.

ما انسان ها البته نه همه ما، بسیار حریصیم. به خصوص برای مال و ثروت بیشتر از هر چیز دیگری حرص میخوریم غافل از اینکه نمیتوانیم از همه مواردی که برایش حرص میخوریم استفاده کنیم. شاید برای ما رزقی معین وجود داشته باشد. حال اصلا فرض کنیم از همه آن ها هم استفاده کنیم، آیا صرف استفاده کردن از دارایی هایمان ما را خوشحال می کند و یا باید بتوانیم از آن ها لذت ببریم؟

ببینید عزیزان وقتی ما بدانیم رزق قسمت شده و مقسوم است، دیگر حرص زدن و حرص خوردن برای چه؟ دیگر مال حرام برای چه وای به حال آن کسی که این مطلب را بداند و دنبال مال حرام و کلاه گذاشتن بر سر دیگران برود و یا در معامله به خاطر چند ریال پول بیشتر دروغ بگوید.

در همین رابطه یک روایت قدسی جالب دیدم که آن را برای شما میگویم. خداوند به حضرت موسی علیه‌السلام خطاب کرد و فرمود که موسی من از تو یک چیز را نمیخواهم تو هم یک چیز را نخواه حضرت موسی عرض کردند آن چیست؟ آن چیست که خداوند متعال با آن قدرت می فرمایند آن را نخواه؟ خداوند به موسی علیه السلام فرمودند که من از تو و بندگانم عمل فردا را امروز نمیخواهم و شما هم روزی فردا را امروز طلب نکنید و برای آن حرص نزنید و آرامش خود و خانواده ی خود را برای آن از بین نبرید.

۲/۲- رزق مضمون

دومین رزقی که میخواهم برای شما بیان کنم رزق مضمون است.

۱-رزق مضمون: خوردنی و آشامیدنی که به اندازه مورد نیاز از طرف خداوند ضمانت شده است. از این رو به آن رزق مضمون میگویند که خداوند ضامن اوست.

خداوند متعال میفرمایند:چنان‌که خلق از اوست، رزق هم از او و با اوست نه غیر.^[۴]

هرکه را رزق به اندازه دهند  نه به نام و نه به آوازه دهند

در روایتی زیبا از امیر مومنان علیه‌السلام نیز داریم: خلایق، روزی خور خداوند هستند. خداوند، روزی‌های آن‌ها را ضمانت و خوراکشان را مقدر کرده است. ^[۵]

متاسفانه ما این ضمانت خداوند را باور نداریم و خودمان برای این رزق مضمون دلهره ی بیهوده داریم.

بیایم و طبق فرمایش آقا امام عسکری علیه السلام اعمال واجبی را که خدا برگردن ما نهاده است برای به دست آوردن رزق مضمون فدا نکنیم.

امام حسن عسکری علیه‌السلام فرمودند: «روزی تضمین شده [از طرف خدا] تو را از کار واجب باز ندارد»^[۶]

اجازه بدهید تا در این زمینه نیز داستانی خدمت شما عرض کنم؛

یکی از آقایان فضلا تعریف میکرد یک وقت من در یک جایی برای نماز و منبر دعوت بودم در مسیر که داشتم به آنجا میرفتم تا به نماز اول وقت برسم تصادف کردم و من هم مقصر نبودم و طرف مقابل مقصر بود، وقتی آمدیم پایین آن طرف هم قبول کرد و گفت: «ببخشید من مقصر بودم و وایستیم تا افسر مامور و بیمه بیاید.» ایشان می گویند: من دیدم اگر بخواهم منتظر باشم مامور بیاید و افسر بیمه بیایید و این ها، من به نماز اول وقت نمیرسم، گفتم آقا من نماز اول وقت برایم مهم تر است و نمی خواهم منتظر باشم و بخشیدم و حلال کردم.» سوار ماشین شدم و آمدم و ماشین هم ضربه خورده و ضربه دیده بود و خسارت وارد شده بود. گفتم اما دیگر نماز اول وقت ارزشش برایم بیشتر است، آمدم نماز جماعت و بعد هم سخنرانی، بعد از سخنرانی یک آقایی آمد بسیار از من تشکر کرد و گفت مطالب خیلی خوبی بود، به دلم نشست من دوست دارم به شما یک خدمت بکنم. این روحانی محترم می گوید:« من به این آقا گفتم نیاز به خدمت نیست و من وظیفه ام را انجام دادم.» خیلی اصرار کردند که من دوست دارم که به شما یک خدمت بکنم و اجازه بدهید به شما یک لطف بکنم و خدمت بکنم. این آقای فاضل گفت :«من نمیدانم که چه کاری بگم؟ و شما چه کارید؟» گفته بود من صافکار هستم و نقاش ماشین. ایشان گفتند راستی من همین امروز تصادف کردم این بنده خدا می گفت :« ان شخص آمد بدون این که اجرت بگیرد همه صافکاری و نقاشی ماشینم را انجام داد و من هم خدا را شکر کردم که هم به نماز اول وقت رسیدم و هم ماشینم بدون هزینه تعمیر شد.»

پس عزیزان بیایید و از همین الان با خودتان عهد کنید که موقع اذان‌ها نماز واجب را فدای کسب روزی نکنیم عهد کنیم که برای کسب روزی دروغ نگوییم و عهد کنیم که دنبال مشاغل حرام نیفتیم.

۲/۳- رزق مملوک

سومین مورد از این تقسیم بندی که باید خدمت شما گفته شود رزق مملوک است. این نوع رزق رزقی است که بر حسب تقسیم و تقدیر الهی، هر یک از انسان‌ها از اموال دنیا مالک آن شده و در اختیار میگیرند از راه حلال نه از راه حرام.

اما کسانی که ثروت زیاد دارند ولی رزقشان نیست و نمی توانند مصرف کنند، این رزق در حسابهای بانکیشان می‌ماند و بعد از مردنشان بچه هایشان مصرف می کنند، در اصل حمالی اش را کس دیگری کرده و رزقی را که مربوط به خودش نبوده را جمع کرده است و بعد یا دزد می آید و می برد یا دولت مصادره می کند، پس نشان میدهد این ثروت رزق او نبوده است.

با استفاده از فرصت و امکانات است که مقداری میتوان استفاده کرد و بقیه را باید انفاق نمود. مثلا بسیاری از افراد چندین خانه دارند که خالی است اما هرگز با استفاده از آن به دیگران کمک نمیکنند.

و هنگامى که به آنها گفته شود از آنچه خدا به شما روزى کرده انفاق کنید کافران به مؤمنان مى‏گویند آیا ما کسى را اطعام کنیم که اگر خدا میخواست او را اطعام مى‏کرد (پس خدا خواسته که او گرسنه باشد) شما فقط در گمراهی آشکارید. ^[۷]

این همان منطق بسیار عوامانه‏اى است که در هر عصر و زمان از ناحیه افراد خود خواه و بخیل مطرح مى‏شود که مى‏گویند: اگر فلانى فقیر است لابد کارى کرده که خدا مى‏خواهد فقیر بماند، و اگر ما غنى هستیم لا بد عملى انجام داده‏ایم که مشمول لطف خدا شده‏ایم، بنابراین نه فقر آن‌ها و نه غناى ما هیچکدام بى حکمت نیستند!! غافل از اینکه جهان میدان آزمایش و امتحان است، خداوند یکى را با تنگدستى آزمایش مىکند، و دیگرى را با غنا و ثروت، و گاه یک انسان را در دو زمان با این دو در بوته امتحان قرار مى‏دهد که آیا به هنگام فقر امانت و مناعت طبع و مراتب شکرگزارى را بجا مى‏آورد؟ یا همه را زیر پا مى‏گذارد؟ و به هنگام غنا از آنچه در اختیار دارد در راه او انفاق مى‏کند یا نه؟

امام صادق علیه‌السلام میفذمایند: هیچ تنگنا و گشایشی نیست، مگر این که خداوند در آن نعمت و آزمایشی برای انسان قرار داده است.^[۸]

در طول اعصار و قرون بوده و هست افرادی که مى‏گویند اگر رازق خداوند است پس چرا شما از ما مى‏خواهید که افراد فقیر را روزى دهیم؟ و اگر خدا خواسته است آنها محروم بمانند پس چرا ما کسى را بهره‏مند سازیم که خدا محرومشان ساخته؟

این درست به آن مى‏ماند که افرادى بگویند چه ضرورتى دارد که ما درس بخوانیم و یا دیگرى را درس بدهیم؟ اگر خدا میخواست به همه ما علم مى‏داد تا هیچکس نیاز به فراگرفتن علم نداشته باشد، آیا هیچ عاقلى این منطق را میپذیرد؟.

و تعبیر” مؤمنان” به” أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ‏” (انفاق کنید از آنچه خداوند به شما روزى داده) اشاره به این است که در حقیقت مالک اصلى خداست هر چند این امانت چند روزى به دست ما و شما سپرده شده است، و چقدر بخیلند کسانى که حاضر نیستند حتى مال کسى را به دیگرى به فرمان او بدهند؟!

در حقیقت مالک اصلی خداست – این امانت چند روزی دست ماست.

وقتی میگویی: چراخمس وزکات را پرداخت نمیکنی؟ در جواب میگویند :من، پرداخت کنم تا دیگران بخورند؟

شخصى خدمت امام صادق علیه‌السلام آمد، و عرض کرد: دو آیه در قرآن است که من هر چه به سراغ آن میروم آن را نمى یابم (و به محتواى آن نمى رسم.)

حضرت فرمودند: کدام آیه ؟

او گفت : آیه اول این سخن خداوند است که فرمودند: مرا بخوانید تا دعاى شما را مستجاب کنم ؛مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم^[۹] و من خدا را مى خوانم اما دعایم مستجاب نمیشود!

امام فرمودند: آیا فکر مى کنى خداوند عزوجل در وعده خود تخلف کرده است ؟

گفت : نه.

فرمودند: پس علت آن چیست ؟

عرض کرد: نمیدانم.

فرمودند: اینک به تو خبر مى دهم، کسى که اطاعت خداوند متعال را  کند در آن چه امر به دعا کرده و جهت دعا را در آن رعایت کند اجابت خواهد کرد.

عرض کرد: جهت دعا چیست ؟

فرمودند: نخست حمد خدا مى کنى و نعمت او را یاد آور مى شوى، سپس ‍ شکر مى کنى، بعد درود بر پیامبر – صلى الله علیه و آله – مى فرستى، سپس ‍ گناهانت را به خاطر مى آورى و اقرار مى کنى و از آنها به خدا پناه میبرى و توبه مى نمایى، این است جهت دعا!

سپس فرمودند: آیه دیگر کدام است ؟

عرض کرد: این آیه که مى فرمایند: و هر چیزی را که در راه او انفاق کنید، عوض آن را می دهد.^[۱۰] در راه خدا انفاق مى کنیم ؛ ولى چیزى که جاى آن را پر کند عاید نمى شود!

امام فرمودند: اگر کسى از شما مال حلالى به دست آورد و در راه خدا انفاق کند، هیچ درهمى را انفاق نمىکند مگر این که خدا عوضش را به او مى دهد.

خدایا! بر محمّد و آل او درود فرست و مرا از کسب رنج آور روزى بى نیاز گردان و از جایى که گمانش نمى رود روزى ام ده، تا به سبب طلب روزى، از عبادت تو باز نمانم و بارِ گرانِ پیامدهاى [ ناگوار ] کسب روزى را به دوش نکشم.^[۱۱]

۲/۴- رزق موعود

بزرگواران آخرین قسمت از اقسام روزی که بنده میخواهم در این جلسه خدمت شما عرض کنم رزق موعود میباشد به معنای وعده داده شده. یعنی آنچه که خداوند وعده آن را داده است، بله احسنت به شما که حواس جمع دارید و سوال میکنید که حاج آقا پس شما که گفتید وعده برای رزق همه جانداران داده است؟ بله خداوند بنابر آیات و روایت که خدمت شما عرض شد اولا رزق همه جانداران را تضمین کرده است اما علاوه بر آن برای بعضی از انسان ها بنابر آنچه که خداوند فرموده است یک رزق که به نص قرآن گمان نبرند وعده داده است که در این جلسه دو مصداق از آن را ذکر میکنیم. ان مورد مصداقی که میخواهم خدمت شما عرض کنم رزقی است که خداوند برای افراد متقی و پرهیزگار در نظر گرفته، طوری که بدون هیچگونه زحمت و تلاشی آن را در اختیار بندگان صالح خود قرار میدهد. خداوند متعال به این نوع از رزق اشاره فرموده اند و می فرمایند: هر کسی که تقوی الهی را برای خود پیشه سازد، خداوند بر او دری باز کرده و او را از جایی که گمان نمی برد رزق خواهد داد.^[۱۲] می بایست برای دستیابی به انواع رزق، شرائط را خودش جستجو نمود.

حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام خصوصیات این رزق را چنین بیان فرموده است: کسی که به وی روزی رسد که گامی برای آن پیش ننهاده، و دستی به سوی آن دراز نکرده، و زبان برای آن نگشوده، و لباسش برای آن محکم ننموده و متعرض آن به هیچ صورت نگشته، آن روزی از روزی هایی است که خداوند روزی مؤمنین را از آنجا قرار داده که گمانش نکنند و علت این امر این است که بنده وقتی ممرّ روزی خود را نداند، دعایش بیشتر می شود.^[۱۳]

شخصی به یکی از خلفا مراجعه و درخواست کرد تا در بارگاه او به کاری گمارده شود.

خلیفه از او پرسید: قرآن می دانی؟

او گفت: نمی دانم و نیاموخته ام.

خلیفه گفت: از به کار گماردن کسی که قرآن خواندن نیاموخته، معذوریم.

مرد بازگشت و به امید دست یافتن به مقام مورد علاقه خود، به آموختن قرآن پرداخت. مدتی گذشت تا این که از برکت خواندن و فهم قرآن به مقامی رسید که دیگر نه در دل آرزوی مقام و منصب داشت و نه تقاضای ملاقات و دیدار با خلیفه.

پس از چندی، خلیفه او را دید و پرسید: چه شده که دیگر سراغی از ما نمی گیری؟

آن آزاد مرد پاسخ داد: چون قرآن یاد گرفتم، چنان توانگر شدم که از خلق و از عمل بی نیاز گشتم.

خلیفه پرسید: کدام آیه تو را این گونه بی نیاز کرد؟ مرد پاسخ داد: هر کس تقوای الهی را پیشه کند، خدا راه بیرون رفتن از سختی ها را برای او می گشاید.^[۱۴]

بله عزیزان یک دسته از کسانی که این رزق موعود وعده داده شده به آنها میرسد افراد با تقوا و صالح میباشند.

اما عزیزان حال برای شما بزرگواران میخواهم عرض کنم البته که تقوا خود یک مبحث وسیع است که شاید یک دهه بتوان از آن صحبت کرد. ولی بنده مطلبی را میخواهم عرض کنم که عصاره ی مطلب میباشد.

اول چند سوال دارم هرکس به خودش جواب دهد. باتقوا از نظر شما چه کسی است؟ کسی که زیاد نماز مستحبی میخواند؟

شخصی که به سفر عتبات وحج زیاد میرود؟

بنابر روایات با تقوا ترین افراد سه نشانه دارد: اول اینکه کسی که به تمام واجبات عمل کند و واجبات را فدای هیچ چیز نکند به بهانه ی این که اینجا مصلحت نیست! چه مصلحتی بالاتر از واجب الهی؟ در روایت از پیامبر اکرم در کافی شریف نقل شده است که: عمل به واجبات باعث بالا رفتن تقوا میشود^[۱۵].

دوم کسی که حق را بگویند چه به نفعش باشد و چه به ضررش باشد. امام صادق علیه‌السلام میفرمایند: پرهیزکارترین مردم کسی است که حق را بگوید، چه به نفعش باشد چه به ضررش باشد.^[۱۶]

این که شخص به خاطر منفعت شخصی پا روی حق نگذارد.

و سومین مورد اینکه هرکس بر خدا توکل کند.

در ادامه همین آیه سوره طلاق که خدمت شما قرائت کردم خداوند می فرمایند: و هر که بر خدا توکل کند خدا او را کفایت خواهد کرد.^[۱۷]

این توکل کردن به خدا در امور باعث تقوا و بهرمند شدن از آن رزق موعود میباشد.

پی نوشت ها:
[۱] الرزق مقسوم مروغ لیس بتقوى متقی بزائده و لا بفجور فاجر بناقصه،
[۲] وَ جَعَلَ‏ لِکُلِ‏ رُوحٍ‏ مِنْهُمْ‏ قُوتاً مَعْلُوماً مَقْسُوماً مِنْ رِزْقِهِ، لَا یَنْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا یَزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ. الصحیفه السجادیه ؛ ص۲۸
[۳] کانَ فیما وَعَظَ بهِ لقمانُ ابنَهُ أن قالَ لَهُ :یا بُنَیَّ، لِیَعتَبِرْ مَن قَصُرَ یَقِینُهُ و ضَعُفَت نِیَّتُهُ فی طَلَبِ الرِّزقِ أنّ اللّه َ تبارکَ و تعالى خَلَقَهُ فی ثلاثهِ أحوالٍ مِن أمرِهِ، و آتاهُ رِزقَهُ و لَم یَکُن لَهُ فی واحِدَهٍ مِنها کَسبٌ و لا حِیلَهٌ، إنّ اللّه َ تبارکَ و تعالى سَیَرزُقُهُ فی الحالِ الرابِعَهِ ··· فی رَحِمِ اُمِّهِ ··· مِن لَبَنِ اُمِّهِ ··· مِن کَسبِ أبَوَیهِ ··· حتّى إذا کَبِرَ و عَقَلَ و اکتَسَبَ لِنفسِهِ ضاقَ بهِ أمرُهُ و ظَنَّ الظُّنونَ بِربِّهِ، و جَحَدَ الحُقوقَ فی مالِهِ و قَتَرَ عَلى نفسِهِ و عِیالِهِ، مَخافَهَ إقتارِ رِزقٍ و سُوءِ یَقینٍ بالخَلَفِ مِنَ اللّه ِ تبارکَ و تَعالى.
[۴] خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُم‏ (روم /۴۰)
[۵] وَ عَوَائِدِ الْمَزِیدِ وَ الْقِسَمِ عِیَالُهُ‏ الْخَلَائِقُ‏ ضَمِنَ أَرْزَاقَهُمْ وَ قَدَّرَ أَقْوَاتَهُم‏ (نهج‌البلاغه، خطبه ۹۱)
[۶] عَنِ العَسْکری (علیه‌السلام) قالَ: «لایَشْغَلُکَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَلٍ مَفْروضٍ» (تحف العقول، ص ۴۸۹)
[۷] وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَ نُطْعِمُ مَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ (یس/۴۷)
[۸] امام صادق (علیه السلام می فرماید : مَا مِنْ‏ قَبْضٍ‏ وَ لَا بَسْطٍ إِلَّا وَ لِلَّهِ فِیهِ الْمَنُّ وَ الِابْتِلَاءُ. التوحید (للصدوق) ؛ ص۳۵۴
[۹] ادعونى استجب لکم[ غافر،۶۰]
[۱۰] وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ [سبا،۳۹]
[۱۱] اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکْفِنِی مَئُونَهَ الِاکْتِسَابِ، وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ‏، فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِکَ بِالطَّلَبِ، وَ لَا أَحْتَمِلَ إِصْرَ تَبِعَاتِ الْمَکْسَبِ. الصحیفه السجادیه ؛ ص۱۰۰
[۱۲] وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجَاً وَ یَرزُقُهُ مِن حَیثُ لَا یَحتَسِب. [طلاق،۳]
[۱۳] مَنْ اتاهُ اللَّهُ بِرِزْقٍ لَمْ یخْطُ لَهُ بِرِجْلِهِ وَ لَمْ یمُدُّ الَیهِ یدَهُ، وَ لَمْ یتَکلَّمْ فیهِ بِلِسانِهِ، وَ لَمْ یسُدَّ الَیهِ ثِیابَهُ، وَ لَمْ یتَعرَّضْ لَهُ، کانَ مِمَّنْ ذَکرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فی کتابِهِ، وَ مَنْ یتَقِّ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لا یحْتَسِبُ.تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۵۶.
[۱۴] (من یتق الله یجعل له مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب) [طلاق،۲]
[۱۵] اعمل بفرائض الله تکن اتقی الناس کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۸۲.
[۱۶] و اَزهَدُ النّاس مَن اِجتَنَبَ الحرام و اَتقَی الناس مَن قالَ الحق فی ما لَهُ و علیه.«امالی شیخ صدوق، صفحه‌ ۷۲ »
[۱۷] وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ [طلاق، ۳]

.