بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

اگر خداوند رزاق رزق است پس چرا عده‌ای از گرسنگی می میرند ؟

یک جریان را حاج آقای فرحزاد بیان میفرمودند که  در یکی از این سفرهای تبلیغی  یک خانمی مراجعه کردند و اینطور تعریف میکردند که چند سالی است که شوهرم از دنیا رفته است ومن با دو فرزند که دارم در یک خانه  بسیار کوچک زندگی میکنم و تنها راه درآمدم از راه قالیبافی است که چند ماه طول میکشد تا یک قالی به نتیجه برسد و مقداری پول بگیرم  یک بار بود که چند روز غذای مناسب در منزل نداشتیم و نه چیزی  در خانه وجود داشت که بتوانم چیزی بپزم و بچه ها هم مرتب سر و صدا و غرغر میکردند که ما  گرسنه هستیم و چیزی برایمان درست کن و چون بچه بودند نداری را درک نمیکردند.  یک روز دیگر یک قابلمه ای آب کردم و چند سنگ در آن گذاشتم به بهانه ی اینکه مشغول آشپزی هستم تا اینکه آن شب این بچه های معصوم من به امید اینکه امشب در خانه غذا داریم و مادر در حال آشپزی است با این امید و انتظار خسته شدند و به خواب رفتند این جریان یک گوشه ای از اتفاقاتی است که در جهان می افتد. عده ای در یمن و عده ای در قاره بزرگ آفریقا و در جای جای دیگر جهان.

یک آماری دیدم که بسیار ناراحت کننده است و انسان واقعا بسیار به هم میریزد این که انسان بشنود که سازمان جهانی غذا و سازمان جهانی بهداشت درباره وضعیت امنیت غذایی و تغذیه نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود ۶۹۰‌میلیون نفر یا به عبارتی ۸/۹‌ درصد جمعیت جهان از گرسنگی رنج می‌برند. براساس این گزارش، شمار گرسنگان جهان در سال ‌۲۰۱۹ نسبت به سال پیش از آن تقریباً ۱۰‌میلیون نفر و نسبت به پنج سال پیش از آن نزدیک به ۶۰ میلیون نفر افزایش داشته است. «یک‌میلیارد کودک در چهارگوشه‌ی جهان در فقر زندگی می‌‌کنند و براساس آمار یونیسف، ٢٢هزار کودک هر روز در اثر گرسنگی ناشی‌از فقر می‌میرند». این آمار تکان‌دهنده ای است و حال این سوال و شبهه در ذهن پدید می‌آید که چرا با وجود تضمین رزق توسط خداوند با این که در جلسه قبل انواع رزق نیز بیان شد  پس این جریانات و این آمارها  و این همه فقر و نداری و سوء تغذیه و مرگ و میر ناشی از گرسنگی برای چیست ؟

موانع رزق

برای جواب به این مثال توجه کنید: اگر توزیع برنج در یک شهر یا محله را به یک شخص بدهند و به اندازه ی همه ی افراد شهر برنج تحویل این شخص داده شود، باز هم برای اینکه همه ی افراد شهر از آن بهرمند شود سه شرط اصلی وجود دارد تا این برنج یا هرچیز دیگر به همه افراد محله یا شهر برسد و اجازه دهید تا در ضمن همین مثال به سوال و شبهه فقر هم جواب دهیم، چون که دقیقا همین سه شرط در مثال در همین عالم و مردم جهان و دسترسی به رزق وجود دارد.

۱- گناه

اولین موردی که از همین مثال گفته شده برداشت میشود برای جواب به سوال چرا فقر و گرسنگی؟ این است که یک موقع شما سهم برنج خودت را گرفته ای ولی با یک شیء کیسه خود را سوراخ کرده ای و تا خانه هر آنچه داری از بین میرود، در مورد رزق وروزی هم همینطور است. در  قرآن کریم خداوند متعال بیان می فرمایند: اگر گروهی به روزی خود نمی‌رسند و فساد و بدبختی به وجود می‌آید این نتیجه اعمال ناشایست خود انسان‌ها است.[۱]

فساد در خشکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم انجام داده‌اند آشکار شده است. خدا می‌خواهد نتیجه برخی از اعمالشان را به آنها بچشاند شاید به سوی حق بازگردند.

در تفسیر البرهان ذیل همین آیه مبارکه روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده که می فرمایند: منظور گناهان است که مردم انجام می دهند. بله گناه علاوه بر عقوبت اخروی نکبت هایی هم در دنیا به همراه دارد و این امر از مسلمات است که رفتارهای انسان چه خوب و چه بد انعکاس هایی در همین دنیا هم دارد.

خداوند کریم در آیه ۳۰ سوره مبارکه شورا می‌فرمایند: هر گرفتاری به شما رسد به خاطر اعمالی است که انجام داده اید و بسیاری را هم خداوند متعال عفو می‌کنند.[۲]

حضرت امیر علیه السلام میفرمایند: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند بهترین آیه در قرآن همین است.[۳] سپس فرمودند یا علی هر خراشی که از چوبی به انسان میرسد و هر لغزش قدمی بر اثر گناه است که از او سر زده است.

گناه یکی از عوامل مهم فقر است که فقر مادی و تنگدستی معیشتی باشد و چه فقر معنوی که انشاالله به این مورد در جلسه بعدی بیشتر می پردازیم اما ماهیت بعضی از گناهان هزینه‌بر است  بار مالی دارد مثل ربا دادن، قمار،رشوه.

اساساً گناه نعمت را از کف می‌برد و روزی را کم می‌کند.

امام باقر علیه‌السلام می فرمایند: بنده خدا گناه می کند و در نتیجه رزق و روزی از او دور می شود.

آقا امیرالمومنین علیه‌السلام در یک روایت نورانی میفرمایند: هیچ عیش و خوشی از قومی زائل نمی شود مگر به خاطر گناهان است.[۴]

و این نکته را باید عرض کنم و اهمیت دارد که توجه داشته باشید که فقر عوامل دیگری غیر از گناه هم دارد پس نمی توان به هر کسی که فقیر است برچسب گناهکار بودن زد و او را متهم به گناه کرد، شاید یکی از عوامل دیگر دخیل باشد.

در ادامه برای نمونه به چند گناه که متاسفانه در جامعه رواج بیشتری پیدا کرده است را توضیح میدهیم. گناهانی مانندانواع واقسام بی عفتی‌ها بی‌حجابی‌ها کسب وکارهای حرام کم فروشی ،احتکار ،اختلاس، گرانفروشی گناهانی که شاید بتوان نام آن را به بی عدالتی گذاشت مانند گرانفروشی.

آقا امیرالمومنین در نامه‌ای که به مالک اشتر می‌نویسد آمده است که ای مالک معاملات باید آسان و با قیمت هایی باشد که به طرفین ستم نشود صورت بگیرد.[۵] تاکید آقا بر این است که قیمت‌ها باید منصفانه باشد و چیزی که متاسفانه امروزه در جامعه ما با آن روبرو هستیم که هر کس به هر نرخی که دوست دارد جنس می‌فروشد.

در داستانی آمده از امام صادق علیه‌السلام به یکی از خدمتگزاران خود هزار دینار برای تجارت داد و قرار شد که آن شخص از مدینه کالایی را به یمن ببرد وقتی آن شخص از سفر تجاری بازگشت به خدمت امام صادق علیه‌السلام رسید و دو هزار دینار به آن حضرت دادند حضرت از اینکه پولی که به شخص داده بود دو برابر شده است تعجب کردند و فرمودند چگونه چنین کاری را انجام دادی؟ آن شخص که داشت با خوشحالی فراوان از اینکه امام به زیرکی او احسنت خواهد گفت، به همان کاری که متاسفانه امروز در جامعه ما هرکس که مال خود را گران تر میفروشد افتخار می‌کند، و نام آن را زرنگی می‌گذاریم که طرف جنس را به او انداختیم. آن خدمتگزار گفت وقتی نزدیک یمن رسیدیم با خبر شدیم که کالای ما در آنجا کمیاب است به همین بین خودمان در کاروان قرار گذاشتیم که اجناس را با دو برابر قیمت به فروش برسانیم و به همین دلیل سود فراوانی نصیب ما شد. امام صادق علیه‌السلام پول را به او برگرداند و گفت تو به خاطر اینکه سود بیشتری بکنی گران‌فروشی کرده ای. من هرگز این پول را قبول نمی‌کنم.

خوشا به حال آنهایی که مراقب خود و خانواده های خود هستند تا دچار این مشکلات نشوند. خوشا به حال آنهایی که مراقب کسب وکار و درآمد خود هستند. بله بزرگواران  گناه مانند سوراخ کردن کیسه است  ولی میخواهم گناهی بالاتر از این ها خدمت شما عرض کنم؛ آن‌هم این که بدتر از گناه، بی تفاوت بودن ما در جامعه نسبت به گناهان و فعل های حرامی است که اتفاق می افتند. این است که واجب و فریضه ای متاسفانه کم کم به فراموشی سپرده میشود.

امر به معروف و نهی از منکر یکی از اصول عملی اسلام است و از مهم ترین فرایض دینی در اسلام و فقه اسلامی است، موضوع امر به معروف و نهی از منکر در کتب فقهی شیعه بالاتر و برتر از حد یک واجب معمولی مطرح گشته است. قرآن کریم و روایات رسیده از رسول گرامی اسلام و خاندان بزرگ آن حضرت به بیان ها و تعبیرهای گوناگون اهمیت و عظمت شان این دو فریضه بزرگ اسلامی را بیان کرده‌اند. در قرآن کریم میفرمایند: شما بهترین امتی بودید که پدید آمدید از این جهت که امر به معروف و نهی از منکر می‌کند و به خدا ایمان دارید.[۶]

در این آیه شریفه امت اسلامی به عنوان بهترین امت معرفی شده است به دو دلیل امر به معروف و نهی از منکر و ایمان به خدا. نکته جالبی که در این آیه قابل توجه است این است که امر به معروف و نهی از منکر بر ایمان به خدا مقدم داشته شده که نشانه اهمیت و عظمت این دو فریضه بزرگ الهی و بیانگر این است که این دو واجب ضامن گسترش ایمان در جامعه میباشند و چنانچه این دو فریضه اجرا نشوند ریشه‌های ایمان در دل ها سست می گردد. هر حکمی از احکام اسلامی اهمیت خاصی دارد و عدم انجام آن خللی در ارکان دین ایجاد میکند در میان این احکام که جنبه اجتماعی دارند و در صورت ترک کردن آن خلل بیشتری در جامعه به وجود خواهد آمد و ضربه بیشتری از این طریق وارد می‌شود با توجه به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و آثار مفید و ارزنده‌ی آن می‌توان فهمید که ترک این واجب عظیم الهی چه وضعیت دردناک و اسفباری را در جامعه به وجود خواهد آورد.

قرآن کریم از کسانی که نهی از منکر نمیکردند به بدی یاد میکند و میفرماید: از کار زشتی که دیگران انجام می دادند نهی نمی کردند چه بد کاری می کردند.[۷]

از مجموعه آیات روایات که در این مورد آمده است به خوبی روشن می شود که ترک امر به معروف و نهی از منکر  عواقب بسیار کار خطرناکی دارد و افراد و جامعه ای که این واجب الهی را ترک کند دچار آفات بسیاری می شود و سعادت دین و دنیای آنها را به خطر می‌اندازد. از پیامدهای اسفبار بار ترک امر به معروف و نهی از منکر نزول عذاب الهی است و جامعه ای که در آن به این واجب الهی عمل نمیشود رحمت الهی از این جامعه زایل  شده و عقوبت و عذاب الهی دامن‌گیر آنها خواهد شد. اگرچه که اکثر افراد آن جامعه اهل نیکی باشند.

امیرالمومنین علیه‌السلام می‌فرمایند: ای مردم به درستی که خداوند همه مردم را به جهت گناه عده‌ای خاص عذاب نمی کند در صورتی که آن عده حرام مخفیانه و بدون اطلاع مردم انجام دهند. اما اگر آن افراد اعمال زشت را آشکار انجام دهند اکثریت مردم به آن‌ها اعتراض نکنند هم آن افراد و هم اکثریت افراد ساکت مستحق عقوبت الهی می‌شود[۸]

در روایتی در تفسیر صافی از امام صادق علیه‌السلام آمده است که خداوند به شعیب پیامبر وحی میکردند من قوم تو را که صد هزار نفر هستند عذاب می کنم ۴۰ هزار نفر از افراد بد را و ۶۰ هزار نفر از افراد خوب قومت را. شعیب عرض کرد پروردگارا آن ۴۰ هزار نفر از اشرار هستند اما گناه نیکان از ان‌ها چیست؟ خداوند متعال وحی کرد که نیکان در مقابل اهل معصیت و اشرار سستی کردند و با آنها برخورد نکردند [۹]

اولین چیزی که عقاب الهی را در پی دارد کمبود در ارزاق عمومی است ترک نهی از منکر موجب کاهش رزق جامعه می‌شود.[۱۰]

امام صادق علیه‌السلام میفرمایند: هر گناهی که در جامعه رواج پیدا کند و بر آن گناه و معصیت اعتراضی صورت نگیرد اولین چیزی که خداوند آنها را به آن عقاب می‌کند این است که از رزق آن ها کم میکند[۱۱]

بله حتی نعمت های دنیوی و برکات مادی هم در پرتو  واجبات امر به معروف و نهی از منکر به دست می‌آید و ترک آن به امور مادی هم لطمه خواهد زد. پیامبر اسلام میفرمایند مردم تا زمانى که امر به معروف و نهى از منکر کنند و در کارهاى نیک همیارى نمایند ، در خیر و خوبى خواهند بود. اما هر گاه چنین نکنند، برکتها از آنان باز گرفته شود و عدّه اى از آنان بر عدّه دیگر سلطه پیدا کنند و دیگر نه در زمین برایشان یاورى باشد و نه در آسمان.[۱۲]

۲- سوءتدبیر

شرط دوم نداشتن سوء تدبیر است .  در مثال توزیع برنج خدمتتان عرض کردم برای بهرمند شدن همه افراد نیازمند است زمانی است که مسئول توزیع محصولات را عادلانه توزیع کند ولی شخص مقدار برنجی که برای یک ماه بوده است را در پنج روز مصرف میکند و بقیه ماه بدون برنج میماند. در مورد انسان و جریان رزق هم همینطور است. یکی از علت‌های به وجود آمدن فقر و گرسنگی و نداری  سوء تدبیر است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: من بر امتم از فقر نمیترسم ولی از بد تدبیری و سوء تدبیر می‌ترسم.[۱۳] بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصادی که برای فرد به وجود می‌آید در اثر سوء تدبیر و بی ‌نظمی در زندگی است.

پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: هیچ عقلی همانند تدبیر نیست[۱۴]؛ با اندک تأمّلی می توان اوج عظمت تدبیر را در این کلام به وضوح دید.

موارد دیگری که در امر تدبیر می توان به آنها اشاره نمود روایاتی است که در آنها با الفاظی همچون «الاقتصاد» و یا «تقدیر المعیشه» به دور اندیش بودن فرد مسلمان اشاره شده است.

مانند این که امام باقر علیه‌السلام فرمودند: تمام کمال در اندازه نگهداشتن در خرج  زندگی است. [۱۵]

مصداق سوء تدبیر یعنی رفیق ما که وقتی حقوقش را میدادند یکی دو مهمانی میگرفت و چند رستوران و فست فود میرفت و تا آخر ماه بدون پول  زندگی میکرد. یا مثلا این که دختر و پسر جوان ازدواج کردند خانه پدر هم جا دارد ولی می‌گویند ما خانه مستقل میخواهیم. خوب با این درآمد نمیتواند اجاره دهد یا می خواهد سرویس جهیزیه از بهمان کشور باشد اگر بشقاب ایرانی باشد نمی‌تواند در آن غذا بخورد. باید حتماً مارک فلان از یک کشور خاص باشد.

روایت نورانی از آقا امام علی علیه السلام است که می‌فرمایند: عجب روایتی است) مال با تدبیر پایدارتر از مال فراوان است که شخص در آن تدبیر نکند و آن را  بی خود و بی جهت هزینه کند[۱۶]

سعدی در گلستان حکایت جالبی دارد. شخص فقیری عموی پولداری داشت پس از فوت آن عمو ثروت فراوانی به این شخص رسید. این پول انقدر زیاد بود و یکدفعه وارد زندگی او شده بود که آن فرد شروع به ولخرجی بدون تدبیر و مصرف کردن و خرج نمودن کرد تا بالاخره آن همه پول را حیف و میل کرد و از بین برد. هرچه بزرگترها به او نصیحت کردند و گفتند اینطور صحیح نیست باید تدبیر داشته باشی به گوشش نرفت و دوباره شد همان گدای سر چهار راه.

این سوء تدبیر است و با اینکه خداوند روزی نداده باشد و ایجاد شده باشد متفاوت است.

اما ممکن است بپرسید برای حُسن تدبیر باید چه کاری انجام دهیم؟

در روایات یکی از تدابیر اقتصادی این است:

شخصی به خدمت امام صادق علیه‌السلام آمد و خود را همچون فردی دلسوز دیده و ایشان را نصیحت کردند به اینکه چرا شما اموال خود را در مکان های مختلف سرمایه گذاری کرده اید!؟ در صورتی که اگر اموال شما در یک جا جمع بود، از نظر اقتصادی به نفع شما بود؛ چرا که نگهداری آن آسان تر و با هزینۀ کمتر انجام میشد، ولی امام صادق علیه‌السلام در مقابل، نظر او را رد کرده و فرمودند: من اموالم را پراکنده و در مکان های مختلف قرار دادم تا اگر آسیبی به یکی رسید، دیگری از آسیب در امان بماند.[۱۷] حال دیگر ما هم قیافه اقتصاددان ها را بگیریم چه ایرادی دارد؟ در علم اقتصاد اسلامی گفته شده به قول معروف همه ی تخم مرغ هایت را در یک سبد نچین. ثانیا عواقب کارت را بهترین و بدترین حالتش را در نظر بگیر و یک مورد دیگر که زیر مجموعه همین سوء تدبیر است و یکی از معضلاتی است  که امروزه جامعه ما با آن بسیار درگیر است، آقا امام کاظم علیه السلام می فرمایند: آنکه با ریخت و پاش و اسراف زندگی کند نعمتش از بین می رود. [۱۸]

امروز چقدر در زندگی های ما در مجالس عروسی و عزا مهمانی ‌ها اسراف دیده میشود. در برخی موارد با آنچه ته سفره مانده و متاسفانه بسیاری از مواقع دور ریخته میشود میتوان چند ده نفر دیگر را اطعام کرد.

در روایتی میفرمایند: کسی که ولخرجی میکند در آینده فقیر میشود.[۱۹]  چون خداوند انتقام میگیرد. در تاریخ آمده است یک وقتی گندم و نان به قدری زیاد بود که افراد آن  زمان یا آن دیار دست هایشان را هم با نان پاک میکردند  مثل ما که مثلا با دستمال کاغذی دست را پاک می کنیم  دستش چرب که میشد نان بر میداشتند به دستشان میکشیدند و دور می انداختند و این نان ها دور ریخته میشد. پس قحطی بر این ها حاکم شد و مجبور شدند همان نان های آلوده را استفاده کنند.

خداوند هم در قران کریم میفرمایند: خداوند اسراف کاران را دوست ندارد[۲۰].

یا در آیه ای دیگر خداوند میفرمایند: این گونه خدا هر اسراف کار تردید کننده ای را گمراه می کند.[۲۱]

همچنین یکی از آیات تکان دهنده که حقیقتا انسان را از عاقبت اسراف میترساند، آیه ی ۹ سوره ی انبیاست که میفرمایند:  مسرفان ظالم را هلاک گردانیدیم.[۲۲]

اسراف  ریشه های فراوانی دارد از جمله اینکه انسان  دیدش نسبت به اسراف اشتباه باشد و خیال کند که اسراف و ولخرجی و این چشم و هم چشمی ها عزت می‌آورد. در صورتی که اینطور نیست و قرآن می فرماید گونه برای اسراف کاران اعمالی که همواره انجام می دادند، آراسته شده.[۲۳] در صورتی که اینطور نیست نه تنها قشنگ نیست بلکه اگر خدایی ناکرده منجر به فقر شود قابل تحمل هم نیست.

۳- ظلم ظالمان

سومین شرط این است که عامل توزیع و آن کسی که تقسیم کردن برنج به عهده او گذاشته شده است عادل باشد و با عدالت این کار را انجام دهد. اگر بخواهد همه را با رانت و رسیدگی به خویشاوندان همه برنج را به آشنایانش بدهد بسیاری از مردم که رابطه و آشنا ندارند محروم میمانند دقیقا همین مسئله در این علم برقرار است‌.

وقتی عده ای استعمارگر  و سرمایه دار بی درد یا مسئول خائن و ظالم مشغول به دزدی، اختلاس، پر کردن جیب خود و خویشان باشند و فکر محرومان جامعه نباشد، یا در مقیاس بزرگتر در جهان کشور های بزرگ و قدرتمند به کشور های ضعیف و کوچکتر ظلم کنند و فقط فکر سود خود باشند و دارایی های کشور را به غارت ببرند، نتیجه ی آن ایت آماری میشود که خدمت شما عرض کردم. در صورتی که بسیار شنیده ایم که در زمان حکومت مولا امیرالمومنین علیه‌السلام در تقسیم بیت المال به شدت حساسیت به خرج میدادند و کمال عدالت را به جهانیان تا آخر نشان دادند. تا اینکه حتی کسانی که مسلمان و شیعه هم نیستند ایشان را به الگوی عدالت نه بلکه خود عدالت بدانند.

بله اولین شرط عدالت حکمرانان مسئولین و صاحبان قدرت است. همه فقرها به دلیل کمبود نیست‌ بلکه گاهی به دلیل توزیع ظالمانه است.

در«سمپوزیم تغذیه»که در شیراز تشکیل گردید گفته شد: «مجموع پروتئین حاصل از فراورده‌های گوشتی و لبنیات و تخم‌مرغ(در دنیا)بیش از ۱۰۷۳۶۰۰۰ تن در روز است در صورتی که پروتئین مورد نیاز جمعیت کنونی دنیا بیش‌ ۱۰۴۳۹۰۰۰ تن نیست، (بنابراین تولید کنونی حدود ۳۰۰ هزار تن در روز بیش‌ از میزان احتیاج است) با این حال می‌شنویم دو سوم مردم دنیا گرسنه‌اند و میلیونها نفر از گرسنگی مرده و میلیونها نفر میمیزند، درحالیکه یک سوم دیگر به علت مصرف زیاد پروتئین و غذاهای غیر متعادل به در آستانه مرگ هستند.

می‌پرسید چرا؟پاسخ این سوال روشن است: تا زمانی که در یک کشور،مقدار پروتئین حیوانی مورد مصرف یک فرد ۸۳ گرم، و در کشور دیگر فقط ۵ گرم!در روز باشد دو سوم جمعیت جهان از گرسنگی رنج میبرند و به  بیماریهای‌ مختلف دچار می‌گردند!

۱ آمار بالا که فوق العاده عجیب و گویا است علت اصلی بسیاری از نابسامانی ها و جنگ‌ها و خون‌ریزی‌های جهان را روشن میسازد.

وقتی حاکمان و فرمانروایان افراد نالایقی باشند باید توقع فقر داشته باشیم.  وقتی حاکم جامعه ولی عادل و صالح باشد فقر ریشه کن میشود.

مواردی از خوبی‌های عصر ظهور

رفاه و آسایش در عصر ظهور

آن‏چه از روایات استفاده مى‏شود این است که در عصر طلایى ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه، مشکلات اقتصادى جامعه‏ى بشرى در سطح کلان حل خواهد شد. رفاه و آسایش پدید خواهد آمد و عوامل سلطه بر فکر و فرهنگ و اقتصاد از بین خواهد رفت و با زدودن فقر و تهی‌دستى، زمینه‏ى رشد و تکامل مادى و معنوى انسان‏ها فراهم خواهد شد، احادیث و روایاتى که رونق اقتصادى در عصر ظهور را بیان مى‏کند، فراوان است، لذا به چند دسته از این روایات اشاره مى‏شود:

«حکومت او، شرق و غرب جهان را فرا مى‏گیرد و گنج‏هاى زمین، براى او ظاهر مى‏شود و در سراسر جهان، جاى ویرانى باقى نخواهد ماند، مگر اینکه آن را آباد خواهد ساخت»[۲۴]
در عصر ظهور حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه با کشف منابع و ذخایر زمینى و توزیع عادلانه‏ى آن، درآمد سرانه‏ى آحاد جامعه، بالا رفته و با رفع نیازهاى افراد، فقر و تهی‌دستی، از کل جهان، رخت بر بسته، غنا و بى‏نیازى تحقق عینی پیدا خواهد کرد. لذا از حضرت على(ع) نیز نقل شده است که: «زمین آن‏چه در اعماق خویش دارد، براى او، بیرون دهد و همه امکانات و برکات خویش را در اختیار او گذارد.»[۲۵]

امام باقر(ع) نیز مى‏فرمایند: «زمین براى قائم ما در هم پیچیده میشود و در روى زمین جاى ناآبادى باقى نمى‏ماند.»[۲۶]

پی نوشت ها:
[۱] ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ [روم،۴۱]
[۲]وَمَا أَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ [شورا، ۳۰]
[۳] اصول کافی جلد ۲ صفحه ۲۶۹
[۴] کلینی، الکافی ، ج ۴ ، ص ۱۸۱.
[۵] نهج البلاغه نامه ۵۳
[۶] کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ [آل عمران، ۱۱۰]
[۷] کَانُوا لَا یَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْکَرٍ فَعَلُوهُ ۚ لَبِئْسَ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ (مائده – ۷۹)
[۸] بحار الانوار ج۱۰۰ص۷۵
[۹] تفسیر صافی ج۱ صفحه ۲۸۷
[۱۰] بحارالانوارج۱۰۰ صفحه۷۸
[۱۱] قال الصادق علیه السلام
[۱۲] لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ و نَهَوا عَنِ المُنکَرِ و تَعاوَنوا عَلَى البِرِّ ، فإذا لَم یَفعَلوا ذلکَ نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ ، و سُلِّطَ بَعضُهُم عَلى بَعضٍ ، و لَم یَکُن لَهُم ناصِرٌ فی الأرضِ و لا فی السَّماءِ .[مشکاه الأنوار : ۱۰۵/۲۳۹ .]
[۱۳]  “ما أخافُ عَلی امَّتِی الفَقرَ و لکِن أخافُ عَلَیهِم سوءَ التَّدبیرِ”کافی، ج۵، ص ۷۹.
[۱۴] حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۳۹، مؤسسه ال البیت علیهم السلام،قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
[۱۵] کلینی، الاصول من الکافی، ج ۱، ص ۳۲، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
[۱۶] غررالحکم ودرراکلم حدیث ۴۸۳۳
[۱۷] حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۶۹، مؤسسه ال البیت علیهم السلام،قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
[۱۸] تحف العقول صفحه ۳۰۱
[۱۹]  ان السَّرَفَ یورِثُ الْفَقْرَ  الکافی، ج۴، ص۵۳، ح۸
[۲۰] إِنَّهُ لا یُحِبُّ المُسرِفینَ [اعراف،۳۱]
[۲۱] یُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتَابٌ [غافر،۳۴]
[۲۲] أَهْلَکْنَا الْمُسْرِفِینَ [انبیا،۹]
[۲۳] کَذَٰلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ [یونس،۱۲]
[۲۴] نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸: «و تخرج له الارض افالیذ کبدها و تلقى الیه سلما مقالیدها».
[۲۵] نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸:«و تخرج له الارض افالیذ کبدها و تلقى الیه سلما مقالیدها».
[۲۶] کمال الدین، ص ۳۳۱ ؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۱: «القایم منا… تطوى له الارض… فلایبقى فى الارض خراب اِلّا عمر».

.