بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

باز آمده‌ام دست به دامان تو باشم *** کافر شوم از غیر و مسلمان تو باشم
سی روز جدا باشم از آشفتگی خلق *** تا معتکف روی پریشان تو باشم

تا شام ابد حلقه به گوش تو بمانم *** از صبح ازل گوش به فرمان تو باشم
سی روز قبولم کن و مهمان دلم باش *** تا سی شب پر خاطره مهمان تو باشم

آیات تو را در طبق سینه گذارم *** رحلی شوم و حافظ قرآن تو باشم

شریعتی: سلام می‌کنم به همه‌ی دوستان عزیزم، بیننده‌های خوب و شنونده‌های بسیار نازنین‌مان، طاعات و عبادات شما قبول باشد. به سمت خدای امروز خیلی خوش آمدید. انشاءالله بهترین‌ها در این روزها و شب‌ها برای همه ما رقم بخورد. حاج آقای بهشتی سلام علیکم خیلی خوش آمدید.

حاج آقای بهشتی: سلام علیکم و رحمه الله. من هم به همه بینندگان و شنوندگان خوب این برنامه سلام می‌کنم و از خداوند می‌خواهم طاعات و عبادات بندگانش را به لطف و کرمش قبول بفرماید و درهای بهشت را به روی همه ما باز بفرماید.

شریعتی: هفته گذشته یک بحثی را در مورد تقوا آغاز کردیم. انشاءالله این هفته قرار است در مورد تقوا در خانه و خانواده صحبت کنیم. اما قبل از آغاز بحث یک مسأله شرعی و یک مسأله فقهی را بشنویم.

حاج آقای بهشتی: یک نکته‌ای است که فکر می‌کنم دانستن آن برای همه مفید باشد، اینکه احکام چهار مرحله دارد. هر مرحله شرایطی دارد. اگر امکان دارد این چهار مرحله را حفظ کنند. تکلیف، صحت، قبولی، کمال.

مرحله اول تکلیف است و یک شرایطی دارد. یعنی باید آن نفر بالغ باشد، عاقل باشد، قدرت داشته باشد. مرحله دوم صحت است. نمازی که می‌خوانیم، روزه‌ای که می‌گیریم، وضویی که می‌گیریم باید صحیح باشد. یعنی مطابق با احکام شریعت باشد. بزرگان ما اینطور یاد دادند که ما موظف هستیم از مرجعی تقلید کنیم که آن شرایط را دارد. بدون تقلید عمل نکنیم. کسان زیادی هستند روزه می‌گیرند و نماز می‌خوانند، تقلید نمی‌کنند. در مقدمه رساله نوشته است که کسی که تقلید نمی‌کند چه سرنوشتی خواهد داشت. مرحله سوم قبولی است. یعنی کسی به تکلیف رسیده و عبادتش صحیح است، حالا باید کارهایی بکند که قبول شود.

اسلام عزیز آمده بسیاری از مسائل اجتماعی و اخلاقی و خانوادگی را به قبولی اعمال ما گره زده است. مثلاً زن و شوهر از هم راضی باشند، نمازشان قبول است. والدین از فرزندان راضی باشند، نمازشان قبول است. تغذیه اگر سالم باشد نماز قبول است. یعنی کسی شراب بخورد تا چهل روز نماز و عبادت او قبول نیست. اینها به این معنی نیست که دیگر نماز نخوانیم. وظیفه داریم باید نماز بخوانیم و روز قیامت هم می‌پرسند: خواندی یا نه؟ صحیح خواندی یا نه؟ اما قبول می‌شود یا نه، درجه‌ای به ما می‌دهند منوط به اینهاست. مثلاً کسی غیبت مسلمانی را کرده است، به خطر می‌افتد. تا چهل شبانه روز عباداتش غیر مقبول است. اینها عامل‌های بازدارنده هستند برای اینکه ما مواظب عباداتمان باشیم. یا کسی به رهبری عادل بی توجه باشد. مسأله ولایت، هم ولایت امام معصوم و هم جانشین او، قبولی شرایطی دارد و زیاد هست.

مرحله چهارم کمال است. کمال مثل تزئینات ساختمان است. ساختمان وقتی ساخته شد دیوارها و سقف‌ها و درها تکمیل شد، یک چیزی وجود دارد به نام رنگ آمیزی، یا لوستر، گچ‌کاری، نمازهای ما هم چنین چیزهایی دارد. نماز را اگر با اذان بخوانید. یا با صوت حَسن بخوانید. یا مستحبات را بخوانیم. پس از نماز تعقیبات داشته باشیم. اینها آن نماز را به کمال می‌رساند. این در مورد همه عبادات هست. چهار مرحله که هر مرحله شرایطی دارد. اول تکلیف، صحت، قبولی و کمال!

شریعتی: خیلی نکته‌ی خوبی را شنیدیم. شما می‌توانید فایل‌های صوتی و متنی ما را در کانال‌های داخلی ما و سایت برنامه ببینید و بهره‌مند شوید. امروز می‌خواهیم در مورد تقوا صحبت کنیم.

حاج آقای بهشتی: چون این موضوع خیلی فراگیر است، من ده نکته درباره‌ی تقوا در خانه آماده کردم. تقوا در قرآن ۲۵۸ بار آمده و فراوان به همه مسائل زندگی ما مرتبط است.

اولین نکته این هست که ازدواج تقوا ایجاد می‌کند. کسی که ازدواج می‌کند از چشمش مراقبت می‌کند. فکرش آرامتر است. مراودات او به پاکی نزدیک می‌شود. حدیث داریم که شیعه و سنی هم نقل کردند. پیغمبر(ص) فرمود: «مَنْ‏ تَزَوَّجَ‏ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ»‏ (کافی، ج ۵، ص ۳۲۸) هرکس ازدواج کند نیمی از دینش بیمه شده است.

«فَلْیَتَّقِ اللَّهَ فِى النِّصْفِ الْآخَرِ أَوِ الْبَاقِى» از نیم دیگر مراقبت کند. حدیث داریم هرکس ازدواج کند دو سوم دینش بیمه شده است. شاید این برمی‌گردد به اینکه آدم‌ها متفاوت هستند و بعضی بیشتر در معرض گناه هستند. ازدواج آنها را بیشتر بیمه می‌کند و از خطر بیشتر دور می‌کند و مصونیت می‌بخشد. بازار ازدواج در ماه رمضان کساد می‌شود. نمی‌دانم چرا؟ حضرت امام خمینی(ره) که در آستانه سالگرد ایشان هستیم، ازدواجش در ماه رمضان بود. خاطرات ایشان را بخوانید. ایرادی ندارد در ماه رمضان عقد و ازدواج صورت بگیرد. این نکته اول است که تشکیل خانواده به تقویت تقوا کمک می‌کند.

نکته دوم اینکه در انتخاب همسر با افراد با تقوا ازدواج کنید. پیامبر و امامان ویژگی‌هایی برای ما شمردند، با این مرد ازدواج کن. با این زن ازدواج کن. کلمه تقوا در آن ویژگی‌ها هست. یعنی یک نوع پاکی، حراست از خود، مراقبت از اینکه آلوده نشوید. پیغمبر فرمود: وقتی ازدواج صورت می‌گیرد به یکی از چهار دلیل است. یا برای پول است. ازدواج می‌کند می‌بیند این خانم تحصیلاتش بالا است، درآمدش خوب است. آپارتمان دارد، یا آقا رئیس کارخانه است. رئیس بانک است. ازدواج‌ها بخاطر مال است. دلیل دوم دین است. دومین انگیزه ازدواج این است که ازدواج می‌کند با کسی که دیندار است.

دلیل سوم زیبایی است. این ربایش و گرایشی که زیبایی دارد و فطری هم هست به خصوص از جنس مخالف، طرف را برای ازدواج آماده می‌کند. دلیل چهارم اصل و نصب خانوادگی است. مثلاً فلان‌ کس خیلی شهرت دارد یا خانواده‌شان پر جمعیت هستند یا آوازه‌ای دارد. مال، دین، جمال، حسب و نَسَب! همین‌جا پیغمبر به ما رو کردند و فرمودند: «فَعَلَیْکَ‏ بِذَاتِ‏ الدِّین» می‌خواهی ازدواج کنی سراغ دین‌دار برو. نه یعنی به زیبایی و حسب و نسب توجه نکن! تمرکز روی اخلاق و دینداری باشد.

الآن گاهی در گفتگوهای قبل از ازدواج می‌پرسیم: شما پرسیدی این آقا یا خانم نماز می‌خواند یا نه؟ می‌گوید: حاج آقا اینها بعداً درست می‌شود. فعلاً ببینیم شغل دارد یا نه؟ از نظر ظاهری همدیگر را می‌پسندیم یا نه؟ دین کنار می‌رود. یک پدری درباره ازدواج دخترش از امام حسن مجتبی راهنمایی خواست. امام حسن(ع) این جواب را داد. فرمود: «زوجها من‏ رَجُلٍ‏ تَقى» دخترت را به ازدواج مردی با تقوا درآور. چرا؟ «فإنه إن أحبها أکرمها» اگر او دختر تو را دوست داشته باشد، تکریم و احترام می‌کند. «و إن أبغضها لم یظل مها» (مکارم‏الاخلاق/ص۲۰۴) اگر او را دوست نداشته باشد، ظلم نمی‌کند. تقوا باعث می‌شود جلوی ظلم را بگیرد. دخترت را به یک جوان باتقوا بسپار. اگر او را دوست داشته باشد او را بزرگ می‌دارد. اگر دوست نداشته باشد ظلم نمی‌کند.

نکته سوم، زناشویی یک پیمان است و همه می‌دانیم. پیمان در عربی چند کلمه دارد. عقد، عهد، میثاق، این کلمه‌ها در قرآن آمده است. در مورد عقد، قرآن در آیه یک سوره مائده می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» این گره‌ای که بسته شده، به تعهدی که ایجاد شده وفا کنید. این فرمان خداست. ای مردان و زنان با ایمان به عقد وفا کنید.

در سوره اسراء می‌فرماید: «وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلًا» (اسراء/۳۴) در قیامت ما یک ایستگاهی داریم برای تعهداتی که دادیم. ازدواج که می‌خواهد صورت بگیرد، اول گفتگوهای مقدماتی هست و بعد توافقات صورت می‌گیرد و بعد یک تعهداتی هست. آن تعهدات بعضی شفاهی است. یعنی آقا می‌گوید: اگر این ادواج صورت بگیرد، من چه کار می‌کنم، چه کار می‌کنم. برای رفاه چه می‌کنم. برای مسائل اخلاقی چه می‌کنم. خیلی باید در مورد قول‌هایی که می‌دهند حواسشان باشد، بعد هم تعدادی در دفتر نوشته می‌شود که به آن می‌گویند: شرایط ضمن عقد!

الآن در کشورها یکی از مشکلاتی که داریم طلاق‌هایی است که صورت گرفته است. تحقیقاتی که انجام شده، سه چهار دلیل مهمی که طلاق صورت می‌گیرد یک عهدشکنی است. بد عهدی است. بد عهدی فقط برای آمریکایی‌ها نیست. این آقا، این خانم، تحصیل کرده و غیر تحصیل کرده، امضاء کرده است. می‌گوید: امضاء کرده باشم. زیر امضاء می‌زنم! از اول بیاییم با قداست این موضوع را نگاه کنم. پیغمبر فرمود: بعد از بنای توحید، مبارک‌ترین بنا، بنای خانواده است. تحت نظر خداست. این میثاق و عهد و عقد را یا از اول قرار نگذاریم، چرا براساس یک دروغ زندگی را بنیان گذاری کنیم؟ تا آنجایی که توان دارد مهریه را قرار بدهد.

اگر نمی‌تواند مسکن دویست متری تهیه کند، چرا اعلام می‌کند؟ بگو: من تا چند سال مستأجر خواهم بود. خانه‌ای که اجاره می‌کنم در این حدود شهر خواهد بود. می‌توانم آینده خودم را پیش بینی کنم، با تجربیات و تحصیلاتی که دارم. من توانایی‌ام در این حد هست. هم دختر و هم پسر این نکته را بدانند. قرآن می‌فرماید: «بَلى‏ مَنْ أَوْفى‏ بِعَهْدِهِ وَ اتَّقى‏ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِین‏» (آل‌عمران/۷۶) در این آیه دو بار کلمه تقوا آمده است. هرکس به عهدش وفا کند و تقوا پیشه کند. معلوم می‌شود بخشی از تقوا همین وفای به عهد است. اینها به هم گره خورده است. گهگاهی برویم عقدنامه را بخوانیم و مرور کنیم.

چقدر خوب است دختر و پسر گفتگوهایشان را ضبط کنند. یکوقتی گوش کند، می‌بیند عجب من این چیزها را به خانم گفتم؟ یا خانم به آقا چنین گفته است؟ درست است شفاهی بوده ولی به قول حضرت یعقوب که می‌خواست بنیامین را بفرستد، یک مقداری دلواپس بود. به پسران گفت: به من تعهد بدهید. پسران تعهد دادند. حضرت یعقوب فرمود: «قالَ اللَّهُ عَلى‏ ما نَقُولُ‏ وَکِیلٌ» (یوسف/۶۶) درست است اینجا جز ما کسی نیست، خدا بر گفتگوهای ما وکیل است و حاضر است. اگر اینطور نگاه کنیم اعتقادات ما ثمر می‌دهد. یا تعهد ندهیم و یا اگر تعهد دادیم، ایستادگی کنیم. پای آن بایستیم. وفا خیلی چیز مهمی است.

امام حسین(ع) شب عاشورا بهترین کلمه‌ای که برای یارانش انتخاب کرده، وفا هست. می‌توانست بفرماید: شما شجاع‌ترین هستید. این را نگفت. شما با غیرت هستید، کلمه وفا را به کار برد. شما با وفاترین هستید. این وفای زن و شوهری خیلی مهم است. خداوند می‌پسندد و دوست دارد. در اوصاف مؤمنان در قرآن می‌خوانیم. آیاتی است که خیلی از مردم آشنایی دارند. «قَدْ أَفْلَحَ‏ الْمُؤْمِنُونَ‏، الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ» (مؤمنون/۱۰۲) تا به این آیه می‌رسیم «وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ» (مؤمنون/۸) اتفاقاً کلمه امانت برای همسر هم به کار رفته است. همسر امانت خداست. فرزندان امانت‌های خدا هستند. باید از او مراقبت و نگهداری کنیم. نکته سوم این بود که پیمان زناشویی را پاس بداریم.

نکته چهارم اینکه مشکلات را مدیریت کنیم. زندگی با ماه عسل شروع می‌شود، آرام آرام زندگی ترش می‌شود. چرا؟ چون زندگی سختی دارد. کسانی که ازدواج نمی‌کنند، می‌گویند: الآن راحت هستیم. اتفاقاً خدا می‌خواهد بنده در دل سختی قرار بگیرد تا رشد کند و گرنه خداوند دارایی زیاد دارد. همه را در رفاه قرار می‌داد. آن حکمت او اقتضا می‌کند در دل سختی‌ها رشد هست. در دل سختی‌ها ما به خدا مراجعه می‌کنیم. در سختی‌ها به تکاپو می‌افتیم و خلاقیت ما گل می‌کند. به جای اینکه در زندگی سختی پیش آمد، گردن هم بیاندازیم، مقصر را پیدا کنیم، بیاییم با کمک هم سختی را مدیریت کنیم.

امیرالمؤمنین(ع) روزگار سختی را با فاطمه گذرانده است. خودش فرمود: اینقدر فاطمه در خانه من کار کرد که کف دستانش پینه زده بود. یکوقت آدم کار کند دست سرخ می‌شود و کار که بیشتر شود تاول می‌زند، با تاول‌ها کار کند پینه ایجاد می‌شود. شانه‌هایش صدمه دیده بود. زن و شوهر نشستند و گفتند: چه کنیم؟ چون روی دوش امیرالمؤمنین بار اجتماعی زیاد بود. در تمام جنگ‌ها نفر بعد از پیغمبر، علی(ع) بود. مأموریت‌های سخت به دوشش بود و بچه هم زیاد داشتند. بنا شد از پیغمبر خدمتکاری بخواهند. امیرالمؤمنین می‌فرمود: من رویم نمی‌شود، خودت برو.

فاطمه زهرا(س) آمدند به خانه پدر و ظاهراً آن شب پیامبر مهمان داشتند و حضرت چیزی نگفتند. برگشتند و فردا پیامبر به دیدن ایشان آمد که عزیزم! نور چشمانم مثل اینکه کاری داشتی. حضرت شرح زندگی و سختی‌ها را بیان کرد. پیامبر می‌توانست به او خدمتکار بدهد اما نداد. این جمله را فرمود: «مراره الدنیا بحلاوه الاخره» این سختی کشی در دنیا یک ما به ازایی در آخرت دارد و آن شیرینی است. هروقت سختی‌ها به تو فشار آورد، ۳۴ مرتبه الله اکبر بگو. ۳۳ مرتبه الحمدلله، ۳۳ مرتبه سبحان الله! اگر ما بودیم راضی برمی‌گشتیم؟ ما دنبال پولی رفتیم و آقا می‌گوید: این ذکر را بگو. دلش خوش است! علی(ع) از خانمش پرسید: راضی شدی؟ فرمود: بله. پدرم یک چیزی به من داد که مرا راضی کرد.

امام عسکری(ع) فرمود: در نهاد سختی‌ها یک خیرهایی هست. خود قرآن می‌فرماید: «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» یا «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» (شرح/۵) «سَیَجْعَلُ‏ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً» (طلاق/۷) اینها در دل همه هست. نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود! پول‌های باد آورده گنج نیستند و حرام هستند. اینکه انسان سختی می‌کشد، این بار یک فضای زیبایی طلوع می‌کند، این را مدیریت کنیم به جای اینکه گردن هم بیاندازیم یا او بگوید: تقصیر پدرت است. او بگوید: تقصیر مادرت است.

آیه‌ای هست عمومی است اما خیلی‌ها این آیه را در مورد خانواده به کار بردند. آیه دویست از سوره آل عمران، می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا» ای مردان و زنان با ایمان در برابر مشکلات صبر کنید. «وَ صابِرُوا» در برابر دشمنان ایستادگی کنید. «وَ رابِطُوا» و از مرزها مرزبانی کنید. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» تقوا، بعضی گفتند: خانه یک کشوری است. مرزهای خانه حراست لازم دارد. در برابر مشکلات صبر، در برابر مخالفین و دشمنان، تحمل کنند. تقوای الهی، بی تقوایی نکنند، با زبانشان، با رفتارشان، آخرش چه نصیبشان می‌شود «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون‏» باشد که به پیروزی برسید و رستگار شوید. همان هدفی که اسلام با همین شعار شروع شد «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» این حدیث هم حدیث قشنگی است. بعضی می‌گویند: خدا ما را دوست ندارد، زندگی ما نا آرام و سخت است.

این حدیث توضیح می‌دهد، «إِنَّ الْبَلاءَ لِلظَّالِمِ‏ أَدَبٌ» سختی و مصائب برای ظالم یک نوع تنبیه است، «وَ لِلْمُومِنِ امْتِحَانٌ» برای مؤمن آزمایشی است. «وَ لِلانْبِیَاءِ دَرَجَهٌ وَ لِلاوْلِیَاءِ کَرَامَهٌ» (جامع الاخبار، ص ۱۱۳) استاد بنده حاج آقای قرائتی این مثال را می‌زند. می‌فرماید: یک سربازخانه را تصور کنید. گاهی وقت‌ها کار سنگینی روی دوش سرباز می‌گذارند. گاهی بخاطر تنبیه است. تخلفی کرده است. گاهی می‌خواهد او را رشد بدهد. گاهی سربازها را در تشنگی و گرسنگی بیرون می‌برند، می‌دوند در گرما و سرما، یعنی بد آنها را می‌خواهند؟ نه، می‌خواهند پخته‌تر شوند.

آماده شوند برای انجام کارهای بزرگ، گاهی هم درجه است، یعنی یک کار سختی را به یک کسی که دو هفته مانده به اینکه آن درجه‌ها را بگیرد، به او واگذار می‌کنند و او هم به خوبی انجام می‌دهد تا آن درجه را بگیرد. برای همین است که گفتند: انبیاء بیشترین سختی‌ها را کشیدند. اگر سختی بد بود، پیامبر عزیز فرمود: همه انبیاء و از همه بیشتر من اذیت شدم و سختی کشیدم. به سختی‌ها با عینک بد نگاه نکنیم. سختی‌ها کمک کننده است. حدیث داریم در روز قیامت بعضی آرزو می‌کنند ای کاش خداوند سختی‌های فلان کس را قسمت آنها می‌کرد تا اینقدر پاداش نصیب آنها می‌شد. سختی‌ها را خیلی آه نکشیم و حسرت نخوریم به آنهایی که سختی ندارند.

نکته پنجم تقوا در رفتار هست. زن و شوهر در یک خانه‌ای هستند و کسی جز خدا ناظر آنها نیست. شاید شما دیده باشید، خیلی‌ها بیرون از خانه اخلاق خوبی دارند. داخل خانه بد رفتار هستند. کسی باور نمی‌کند! می‌گوید: من باورم نمی‌شود این آقا اینطور باشد! من ده سال در مسائل خانوادگی با افراد مختلفی گفتگو کردم. بعد وقتی ورود پیدا کردم، باورم نمی‌شد آن مراجعه کننده یک چنین کسی باشد. یعنی ما بازیگرانی هستیم که می‌توانیم نقش بازی کنیم. بیرون از خانه یک جور و داخل خانه یک جور، تقوا یعنی خدا را ناظر ببینیم. درست است اینجا غیر از همسر و فرزندان کسی نیست، خدا که هست. پیامبر عزیز ما یکی از انقلاب‌هایی که ایجاد کرده، انقلاب در نظام خانواده هست.

یکوقتی من اینطور بررسی کردم، احادیث خانواده در بین چهارده معصوم بیشتر از پیغمبر است. برداشت من این است که پیغمبر می‌خواست یک تحولی از زمان جاهلی به زمان اسلام صورت بگیرد. لذا توصیه‌های زیادی به مردها و زن‌ها کرده است. با همسرانتان چگونه باشید. من دو نمونه را آوردم.

پیغمبر فرمود: «أَخْبَرَنِی‏ أَخِی جَبْرَئِیلُ وَ لَمْ یَزَلْ یُوصِینِی بِالنِّسَاءِ» جبرئیل برای من خبر آورد و پیوسته سفارش زنان را می‌کرد. چون در زمان جاهلیت زنان تحقیر می‌شدند، توهین می‌شدند. کتک می‌خوردند و اخراج می‌شدند. اسلام آمده و پیوسته تکرار می‌کند. «حَتَّی ظَنَنْتُ» من اطمینان پیدا کردم که جایز نیست به آنها کلمه «أُف» گفته شود. أُف در قرآن برای والدین آمده است. «لا تَقُلْ‏ لَهُما أُفٍّ» أُف در ادبیات عرب کمترین بار بی احترامی را دارد. در زبان فارسی یعنی اه! این حدیث می‌فرماید: از طریق جبرئیل از خدا که مرد اجازه ندارد کمترین کلمه‌ی بی احترامی را به همسرش بگوید. احترام شخصیت او به شدت لازم است.

بعد فرمودند: «فاشفقوا علیهن» زنان در اختیار شما هستند. دلسوز آنها باشید و مهربان باشید. «و طیبوا قلوبهن» مهربانی کنید، مهربانی پلاستیکی و ظاهری نه! «حتی یقفن معکم» تا با شما همچنان زندگی کنند. آنها را به کاری مجبور نکنید. خشمگین بر آنها نشوید. «و لا تَأْخُذُوا مِمَّا آتَیْتُمُوهُنَ‏ شَیْئا» چیزهایی که به آنها بخشیده‌اید دوباره پس نگیرید. مگر راضی باشند! مثلاً گرفتاری معیشتی پیش آمده، خانم می‌گوید: من هم این اندازه می‌توانم کمک کنم. آنهایی که با اجازه و رضایت است ایراد ندارد.

حدیث دیگر، پیغمبر(ص) به زنی به نام خَوله فرمود: «اتق الله» تقوا پیشه کن. «و اطیعی زوجک» از همسرت اطاعت کن. «حقه علیک» حق همسرت بر تو این است که «أن لا تَخرُجی من بَیته الا بِاذنه» از خانه‌اش بدون اجازه او بیرون نروی. «و لا تصومی تطوعاً الا باذنه» روزه مستحبی حتی بدون اجازه او نگیری. «و لا تتصدقی من بیته الا بأذنه» حتی می‌خواهی به فقیر صدقه بدهی از مال همسر با اجازه باشد. در مسائل عاطفی و اخلاقی و غریزی هم همراهی با او کنی. این حدیث هم به رفتار زن و شوهر مربوط می‌شود. امام صادق(ع) به شیعیان فرمودند: «لیسَ منّا» کسی که وقتی خشمگین می‌شود و نمی‌تواند خودش را کنترل کند، از ما نیست. این کار را برای ما سخت می‌کند.

«یَا شِیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ مِنَّا مَنْ‏ لَمْ‏ یَمْلِکْ‏ نَفْسَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ» (کافی، ج ۲، ص ۶۳۷) خشم یک عواملی دارد. اگر شیعه هست و به شیعه بودنش افتخار می‌کند، خودش را کنترل کند. «لَیْسَ مِنَّا مَنْ‏ لَمْ‏ یُحْسِنْ‏ صُحْبَهَ مَنْ صَحِبَهُ» (من‏لایحضره‏الفقیه، ج ۲، ص ۲۷۴) کسی که با مصاحب و معاشر خودش که بهترین مصاحب که بیشترین وقت را با هم هستند، همسر است، خوش رفتاری نکند، از ما نیست. یعنی اینها تذکراتی از پیامبر و ائمه هست. حتی در مسأله اول که در احکام گفتیم، رضایت زن و شوهر در قبولی روزه و نماز و زیارت آنهاست. اینها طرفینی هست. هرکدام کوتاهی کنند مقصر شناخته می‌شوند.

شریعتی: این هفته قرار هست در برنامه از مبلغ گرانقدر مرحوم حاج آقای فلسفی(ره) یاد کنیم.

شریعتی: انشاءالله در ماه نزول قرآن و در بهار قرآن لحظات زندگی همه ما منور به نور قرآن کریم باشد. از شخصیت مرحوم فلسفی(ره) نکاتی را برای ما بفرمایید و بعد نکات شما را در مورد تقوا در خانه و خانواده خواهیم شنید.

حاج آقای بهشتی: من توفیق داشتم هم حضوراً پای منبر مرحوم فلسفی زیاد بودم و هم کتاب‌های ایشان را خیلی استفاده کردم و می‌کنم. به نظرم تا دهه‌های آینده از نوادر شخصیت‌هایی است که کتاب‌های این شخصیت مورد استفاده خواهد بود. در این برنامه به دلیلی این کتاب را معرفی می‌کنم «آیت الکرسی»، به نظرم خیلی از مردم آیت الکرسی را حفظ هستند. خیلی از دانش آموزان در دوره ابتدایی با تشویق معلمان حفظ می‌کنند. حدیث داریم قله قرآن آیت الکرسی است. یعنی قرآن را به یک کوهستانی تشبیه کرده که قله‌اش آیت الکرسی است. مردم ما این را حفظ هستند. به اعماق این آیه سفر کنیم. مرحوم آقای فلسفی در ماه رمضان، در ده شب آیت الکرسی را تفسیر کردند. فوق العاده است.

شریعتی: امروز ما به این بهانه این کتاب را معرفی می‌کنیم. از مجموعه کتاب‌های گفتار فلسفی، «آیت الکرسی پیام آسمانی توحید» که مجموعه سخنرانی‌های حاج آقای فلسفی هست. بسیار کتاب جامعی است مثل باقی کتاب‌های ایشان و نکاتی را در اینجا جمع آوری کردند. برای تهیه کتاب‌هایی که در برنامه معرفی می‌کنیم به ما پیامک بزنید، دوستان من شما را راهنمایی خواهند کرد.

حاج آقای بهشتی: یک موضوع دیگر مسأله وظایف متقابل است. قرآن درباره زنان می‌گوید: «وَ لَهُنَّ مِثْلُ‏ الَّذِی‏ عَلَیْهِنَّ» (بقره/۲۲۸) دعوا آنجایی پیش می‌آید که ما طلبکارانه جلو می‌رویم. اما اگر بدانیم هردو طرف وظایف و حقوقی دارند، به هردو توجه کنیم، عقب نشینی می‌کنیم. امام زین العابدین(ع) در رساله حقوق که آن هم کتاب خوبی است، حقوق زن بر شوهر و شوهر بر زن را بیان کردند. اینطور اگر نگاه کنیم همیشه نیم نگاهی هم به خودمان می‌کنیم. نکند من در وظایف خودم کوتاهی دارم. غیر از این بی تقوایی است یعنی بخواهند یک طرفه فقط حقوق طرف مقابل را بررسی کنند، زیر ذره‌بین بگذارند، بی تقوایی است. چون قرآن می‌فرماید: وقتی سخن می‌گویید به عدالت سخن بگویید. «وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا» (انعام/۱۵۲) عدالت و انصافش این هست که حقوق دو طرف، وظایف دو طرف، این هم نکته مهمی است.

نکته هفتم که می‌شود برای تقوا گفت، امام صادق تقوا را اینطور معنا کردند. آنجایی که فرمان خداست غایب نباشیم. آنجایی که گناه هست باید غایب باشیم. تقوا یعنی چه؟ هرجا امر خدا هست، آنجا حاضر باشیم و هرجا نهی خدا هست، آنجا غایب باشیم. براین اساس بیاییم زندگی را بر اساس اطاعت از امر خدا و اجتناب از نهی خدا بنیان گذاری کنیم. عروسی فاطمه زهرا(س) که به پایان رسید، مهمان‌ها رفتند. عروس و داماد مانده بودند. فاطمه زهرا(س) شروع به گریستن کرد. امیرالمؤمنین پرسید: چرا گریه می‌کنی؟ عرضه داشت امشب شادترین شب عمر من است. الآن در این فکر هستم که یک شب دیگر هم در پیش دارم. آن شبی است که از این دنیا به دنیای دیگر می‌روم. می‌خواهم آن هم شادترین شب عمر من باشد. پیشنهاد من این است که بیاییم زندگی را با نماز شروع کنیم. از آن به بعد مرسوم شده که در مراسم شب زفاف یکA A  A  نمازی می‌خوانند، مبتکر آن حضرت فاطمه است.

یعنی اساس این بنا را با رابطه با خدا بگذاریم. اگر اینطور شد، هرجا هم دعوایمان شود نگاه می‌کنیم که خدا چه گفته است. این خیلی از مشکلات را حل می‌کند. داور خدا، ناظر خدا، این بار با هم تفاهم می‌کنیم، تا می‌بینیم خدا ناظر است می‌گوییم: اینبار اشتباه من است، من بی خود عصبانی شدم. عروسی فاطمه زهرا که تمام شد، یکی دو روز بعد پیامبر به دیدن آنها رفت و از هردوی آنها سؤالی پرسید: که همسرت چگونه همسری است؟ از حضرت فاطمه پرسید: علی را چگونه همسری یافتی؟ فاطمه زهرا فرمود: فوق العاده است. خیلی همسر خوبی است. از امیرالمؤمنین پرسید: فاطمه را چگونه همسری یافتی؟ پاسخ داد: «نعم العون علی طاعه الله» بهترین کمک در مسیر اطاعت خداست. به هم کمک کنیم در مسیر طاعت خدا، هم از زندگی لذت ببریم، هم دنیای حَسن و هم آخرت حَسن داشته باشیم.

نکته هشتم اینکه تقوا در نیازهای غریزی و عاطفی است. زن و شوهر مسائل غریزی هم دارند. سوره بقره آیه ۲۲۳ می‌فرماید: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ‏ لَکُمْ» زنان شما کشتزار شما هستند. «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنَّى شِئْتُمْ» هروقت یا هرطور می‌خواهید با هم باشید. «وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ» برای فردای قیامت خود چیزی جلو بفرستید. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ» در مسائل زناشویی می‌گوید: تقوا پیشه کنید. تقوا پیشه کنید را چند جور معنا کردند. یکی اینکه مناسبات زن و شوهر باید در چهارچوب شرع باشد. کجاها شرع گفته نکنید. الآن با ورود فضای مجازی این مناسباتی که غربی‌ها دارند، انسان با حیوان، باید آنطور که شرع گفته عمل شود. «وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ مُلاقُوهُ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِین‏» آخر آیه می‌فرماید: خدا راملاقات خواهید کرد. باید پاسخگو باشید که چطور همسرداری کردید.

نکته نهم اینکه در اختلافات تقوا را رعایت کنیم. کسی از یاران پیغمبر به نام عبدالله بن رواحه دختری و دامادی داشت، اختلاف بین اینها شد. عبدالله بن رواحه قسم خورد من در این اختلاف دخالت نمی‌کنم. این آیه نازل شد. آیه ۲۲۴ سوره بقره، «وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَهً لِأَیْمانِکُمْ» سوگند به خدا را وسیله قرار ندهید. «أَنْ تَبَرُّوا» بعضی قسم می‌خورند من دیگر کار خیر نمی‌کنم. قرض الحسنه می‌دهد، قسط‌هایش را پرداخت نمی‌کنند و این پشیمان می‌شود. اینجا نباید قسم خورد. «وَ تَتَّقُوا» قسم می‌خورد من دیگر کاری به تقوا ندارم. «وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النَّاسِ» قسم می‌خورد من در آشتی دادن‌ها دخالت نمی‌کنم. اینجا جای قسم خوردن نیست. کسی به امام باقر (ع) گفت: من قسم خوردم در آشتی دادن خانواده‌ها یا پیدا کردن دختر و پسر بر همدیگر ورود پیدا نکنم، چون تا خوب هستند حرفی از ما نیست و هروقت دعوا می‌کنند پای ما را وسط می‌کشند. امام فرمود: اتفاقاً ثواب زیادش بخاطر دشواری این کار است.

نکته دهم در مورد طلاق است، سوره‌ای به نام طلاق در قرآن داریم. آیات فراوانی در سوره بقره و نساء و سوره‌های دیگر داریم. در آیات طلاق پشت سر هم کلمه‌ی «اتقوا الله» تکرار می‌شود. بی‌تقوایی آن جاها بیداد می‌کند. در کشور ما هم متأسفانه بی تقوایی زیاد شده است. بعد از نمازهایمان در ماه رمضان برای همه جوان‌ها دعا کنیم، برای خانواده‌ها دعا کنیم. این انس و الفت باشد و تقوا را همه رعایت کنیم. مرد و زن خانه، فامیل مرد و فامیل زن همه رعایت کنیم. «وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ» اگر خدای نکرده ماجرای شما به طلاق کشیده شد، «فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ» دوران عدّه هم سر رسید، «فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ» به شکل پسندیده‌ای آنها را نگه دارید.

«أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ» اگر هم جدایی صورت می‌گیرد پسندیده باشد. «وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً» برای آسیب زدن آنها را نگه ندارید. «لِتَعْتَدُوا وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَ لا تَتَّخِذُوا آیاتِ اللَّهِ هُزُواً» با عملکرد خودتان آیه‌های خدا را مسخره نکنید. «وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ ما أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنَ الْکِتابِ وَ الْحِکْمَهِ یَعِظُکُمْ بِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلِیم‏» (بقره/۲۳۱) بعد هم تقوا را بیان می‌کند. این مسأله تقوا در موضوع طلاق که الآن هم متأسفانه به دلیل فضای مجازی، اراده می‌کند اینترنتی فرم طلاق را پر می‌کند و ارسال می‌کند و زمانی نمی‌گذرد جدایی صورت می‌گیرد.

شریعتی: دعا بفرمایید و آمین بگوییم.

حاج آقای بهشتی: خدایا به حق امام حسن مجتبی(ع) بین خانواده‌ها الفت ایجاد بفرما. کدورت‌ها و خصومت‌ها را به صفا و صمیمیت تبدیل بفرما. به همه ما توفیق تقوا مرحمت بفرما. دلهای ما را برای نزول رحمتت در شب‌های قدر آماده بفرما. فرزندان ما را نور چشمان ما قرار بده.

شریعتی: تا رسیدن به شب‌های قدر کمتر از ده روز دیگر باقی است. انشاءالله برای درک آن شب‌ها دست پر برسیم.

کارشناس برنامه : حجت الاسلام و المسلمین سید جواد بهشتی

تاریخ پخش: ۰۶- ۰۳-۱۳۹۷

.