بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

طلیعه: داستان اصحاب رسّ

اصحــاب رَسّ، که در قــرآن به وضع زندگی آنان اشاره شـده است، آن جا که می فرماید: گروهی بودند که(بعد از سلیمان بن داوود (ع) در کنار رود بزرگی سکونت داشتند که نام آن«رس» بود[۱] در اطراف آن رود بزرگ که همواره آب فراوانی در آن جریان داشت، آبادی ها و مزارعی به وجود آوردند که از هر جهت رضایت بخش بود. آب گوارا، درختان پرمیوه، نعمت فراوان، هوای مطبوع و مناظر فرح آور، به زندگی آنان جلوه و طراوت خاصی می بخشید. در کنار آن رودخانه، درخت صنوبری بود که به خاطر مساعدت آب و هوا، رشد فوق العاده ای نموده و سر به آسمان کشیده بود. شیطان آن قوم را فریب داد و به پرستش آن درخت دعوت کرد. قوم هم وسوسه ی او را پذیرفتند و تن به عبادت درخت صنوبر دادند و پس از آن شاخه هایی از آن درخت را به آبادی های دیگر بردند و پرورش دادند و به عبادت آن پرداختند.

رفته رفته، اعتقاد آنان نسبت به درخت صنوبر قوت گرفت و یکباره خدا را فراموش کردند. برای صنوبر قربانی می کردند و در مقابل آن به خاک می افتادند. جهل و نادانی آن قوم از این درجه هم بالاتر رفت و آب آن رود بزرگ را بر خود حرام کردند و از آب چشمه های دیگر مصرف می کردند، زیرا می گفتند حیات و زندگی خدای ما، بسته به این آب است و جز خدا کسی نباید از آن مصرف کند. هر انسان و حیوانی از آن آب می آشامید، بی رحمانه او را می کشتند. آن قوم هر سال روز عیدی داشتند که پای درخت صنوبر جمع می شدند و گـوسفنـــدانـی قــربـانی می کـــردنــد و سپس آن قـربانی های را بــا آتـش مـی سوزاندند. چون شعله و دود آن به ســوی آسمـان می رفت، همه به خـاک مـی افتادند و در مقابل درخت، به گریه و تضرع و زاری می پرداختند و شیطان هـــم بــه وسایلی، آنان را دلگرم می نمـود و از پرستش درخت خوشنـودشان می ساخت. سال ها به این ترتیب گذشت و آن قوم در چنین گمراهی و ضلالت عظیمی به سر می بردند. خداوند برای رهبری و نجات آنان، پیامبری از نواده های یعقوب، از میان آنها برانگیخت و او را مأمور هدایت قوم ساخت.

او برای هدایت قومش، مانند سایر انبیا، شروع به فعالیت و تبلیغ کرد و گاه و بی گاه، آنان را از پرستش درخت منع کرد و به عبادت خدای بزرگ، یعنی آفریننده ی جهان و جهانیان دعوت کرد. تبلیغات او، در دل قوم اثری به جای نگذاشت و ذره ای آنان را از پرستش درخت منصرف نکرد. اتفاقاً ایام عید آن قوم فرا رسید و برای انجام مراسم عید، هیجان و شوری در میان آن قوم دیده می شد. همه در تلاش بودند که در مراسم عید شرکت کنند. آن پیامبر محترم، وقتی سرسختی قوم را دید، به درگاه خدا مناجات کرد و از خدا خواست که درخت صنوبر را بخشکاند تا این مردم بفهمند، درخت قابل پرستش نیست. دعای او مستجاب شد و درخت یکباره خشکید و برگ های سبز و زیبای آن، زرد شد و بر زمین فرو ریخت. ولی این حادثه به جای این که دل مردم را تکان دهد و آنان را از عبادت درخت سرد کند، نتیجه ی دیگری داشت.

جمعی از مردم، خشک شدن درخت را اثر سحر آن پیامبر دانستند و گروهی آن را این طور تفسیر کردند که چون این مرد ادعای پیغمبری کرد و به خدای شما به نظر تحقیر و استهزا نگریست و شما هم او را مجازات نکردید، خدای شما غضب کرد و به این صورت درآمد. اینک باید آن مرد را به سخت ترین وجه بکشید تا خشنودی معبود خود را فراهم سازید. به دنبال این سخنان، تصمیم قطعی برای قتل آن پیامبر گرفته شد، چاهی عمیق کندند و آن پیامبر را در آن چاه افکندند و سنگی بزرگ بر روی آن گذاشتند. ساعتی ناله ی پیامبرشان از میان چاه شنیده شد و سپس برای همیشه آن صدا خاموش گردید و آن فرستاده ی خدا در درون چاه از دنیا رفت. این رفتار ظالمانه و وقاحت قوم، دریای غضب الهی را متموج ساخت و هنوز ساعتی نگذشته بود که آثار عذاب خداوند آشکار شد. باد سرخی به شدت وزید و آنان را بر زمین کوبید. آن گاه ابر سیاهی بر آنان سایه افکند و در یک لحظه آن جمعیت تبهکار به آتش غضب پروردگار سوختند و عبرت عالمیان شدند[۲]

۱- اهمیت غفلت

۱-۱- غضب الهی

«عیسى بن مریم» علیه السلام‏ آمده است: «از کنار قریه‏اى عبور کرد که همگى به غضب الهى نابود شده بودند. یکى از آنها را زنده کرد و از او سؤال نمود

اعمال شما چگونه بود که چنین بلایى دامنتان را گرفت. در پاسخ گفت: پرستش بت، محبت دنیا، ترس کم، آرزوى دراز و غفلت آمیخته با لهو و لعب[۳]

پس یکی ازعواملی که موجب خشم وغضب خداوند میشود وباعث میشود که خداوند انتقام اش جاری بشود غفلت ازیاد خداومشغول لهویات شدن است ومیبینیم درزمان خودمون هم این لهویات وسرگرمی های غافل کننده بسیار زیاد هست امیرالمومنین دربیان حوادث آخرالزمان میفرمایند:

«تظهر الملاهی و یمرّ بها فلا یجتریء أحد علی منعها؛[۴] آلات لهو و لعب در رهگذر مردم آشکارا می‌گردد و مردم از آنها عبور می کنند و کسی جرئت نمی کند که از آن جلوگیری کند».

همچنین پیامبر اکرم(ص) می¬فرماید: «و یتجاهر الناس بالمنکرات … فینفق المال للغناء؛[۵]مردم در آن زمان، به طور آشکار منکرات را انجام می دهند … و مال و ثروت را در راه غنا و آوازخوانی ها مصرف می‌کنند»

الان دقیقا همین اتفاق دارد رخ میدهد طرف می آیاد سیستم چندمیلیونی میبنده رو ماشینش یوقت ماشینش ۵۰میلیون می ارزه ها ومیاد چون پول داره ۵۰میلیون هم سیستم میبنده رو ماشینش  بنده خودم دیدم که میگم قبل ازاینکه ماشین اینجوری گرون بشه طرف یه پیکان که شاید ۱۰-۱۵میلیون می ارزید را همون اندازه قیمت ماشینش سیستم روش نصب کرده بودبعدمیاد  انواع موسیقی های مبتذل وحتی بعضا با صدای خواننده های زن ومیزاره تازه صداشم زیاد میکنه ومردم هم نه اعتراضی نه نهی ازمنکری هیچ عکس العملی نشون نمیدن

توزمانه ما به تعبیرآقا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم منکروهمون لهویات گسترده میشه وعلنی میشه

الان یکی از اسباب لهویات ومنکرات ماهواره هایی هستند که درخانه های افراد جاخوش کرده اند دیدن انواع فیلم ها وآهنگ های مبتذل که هدفی جز دورکردن انسان از معنویات وغافل کردن انسان ازخدا نداردیکی ازدوستان میگفت به یکی از افرادی که نصاب ماهواره بود بهش گفتم خودتم ماهواره داری توی خونه ؟گفت نه

تعجب کردم برای چی؟ گفت من وقتی اثراتش رو دیدم ترسیدم برا خونه مون ماهواره بیارم میگه بهش گفتم مگه چی دیدی؟ گفت من اوایل که میرفتم خانه افراد برای نصب ماهواره میدیدم که خانم اون خونه خیلی با وقار با چادر میومد پذیرایی می کرد سوالی داشتم جواب میداد ومیرفت اما بعد چند ماه که دوباره میرفتم برای تنظیم وتعمیر ماهواره چیزی را که میدیدم باورنمیکردم که همون خانم چادری باوقار با چه تیپ ونازوادا وعشوه ای حضورداره توخونه وانگارنه انگار نامحرمی تو خونه هست

پس مشغول شدن به این لهویات حقیقتا باعث غفلت ازخدا وقیامت میشه وخداوند می فرماید کسی که ازمعاد وقیامت غافل بشه دچارعذاب وانتقام من میشه

در سوره ص آمده است«إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ بِمَا نَسُوا یَوْمَ الْحِسَابِ»عذاب الهی برای این است که این افراد روز حساب را فراموش کردند، خدا را می شناسند و قبول دارند اما انگیزه عمل کردن را ندارند

یکی دیگراز لهویاتی که درجامع هست وکسی اعتراض نمیکنه  سگ گردانی است

الان خیلی ازپارکها رو نمیشه رفت شده پاتوق سگ هایی که صاحبانشون اونها رو رها میکنند تا تفریح کنند وجوری شده طرف دیگه بچشو ازترس این سگ ها میترسه ببره پارک ولی کسی هم اعتراض نمیکنه

چند ماه پیش  ۲ قلاده سگ به دختر بچه ای در منطقه لواسانات تهران حمله کردند و باعث مجروح شدن شدید وی شدند

یا سگی که صاحبش قلاده اش رابازکرده بود به زینب کوچولوی  ۵/۲ساله حمله میکنه وبچه ای که مادرش میگه یک هفته بود ازپوشک گرفته بودمش باحمله سگ دچار ترس شدید میشه ومبتلا به بیماری خود ایمنی میشه همه ی موهای نازدونه میریزه.

و دوباره به پوشک بر میگرده.

شاید بعضی ها بهشون بربخوره وبعد منبربیاند اعتراض کنندولی هر وقت خواستید حامی حقوق( حیوانات دارای صاحبان بی فرهنگ) بشین خودتون رو بزارین جای مادرازینب کوچولو و تصور کنین آرزوی بافتن موهای دخترتون رو باید فعلا نگه دارید.

بایه عالمه غصه توی دل باید به روی دخترت بخندی که بتونه زیر باراین بیماری دوام بیاره

بجای بستن موهای دخترتون باید موها رو از رو بالش جمع کنی وباحسرت از آخرین مژه روی پلک دختر کوچیکت عکس بگیری [۶]

وازاین دست لهویات وغفلت ها بسیارزیاد توزندگی های ما وجود داره

بعضی‌ها را دیدید، حاضرند ساعت‌ها پای  فوتبال و … وقت بگذارند، امّا ده دقیقه، یک ربع، بیست دقیقه به دعا و مناجات نمی‌پردازند. یا حاضر هستند بنشینند دور هم حرف بزنند و از این طرف و آن طرف بگویند، حالا چه غیبت باشد و چه نباشد امّا حاضر نیستند عبادت کنند. معلوم است خدا انتخابشان نکرده است.

آیت‌الله العظمی بهاء الدینی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) یک نکته بسیار عالی و خوب را تبیین می‌فرمودند، ایشان می‌فرمودند: اگر دیدید که در خلوت به نماز و نافله‌ها و نماز شب علاقه دارید، بدانید پروردگار عالم شما را انتخاب کرده است برای این که با او سخن بگویید و او بشنود. امّا اگر دیدید در خلوت این علاقه نیست، بدانید یک جایی لنگ می‌زند

گاهی می‌شود انسان ساعت‌ها وقتش را برای حرف‌های بیهوده یا دیدن فیلم‌های بیهوده و نستجیربالله، نعوذبالله فیلم‌های حرام و … تلف می‌کند که اصلاً به درد او نمی‌خورد. مگر این‌ها چه چیزی به او می‌دهد؟! لذا گاهی انسان برای حرف‌های بیهوده و دیدن‌های بیهوده وقت تلف می‌کند امّا حال نماز و عبادت ندارد؛

گاهی به دلایلی تا صبح هم بیدار هستند امّا دریغ از یک صفحه قرآن خواندن! دریغ از چند رکعت نماز خواندن! انتخاب نشدند و اجازه ندارند صحبت کنند. وقتی صحبت می‌کنید؛ یعنی انتخاب شدید و این نکته مهمّی است. [۷]

۱-۲- موجب هلاکت

حالا کسی غرق درغفلت بشه بااین لهویات با دست انتقام خدا به هلاکت نزدیک میشه

در حدیث قدسی می فرماید: « یا أَحْمَدُ أَنْتَ لَا تَغْفُلُ أَبَداً مَنْ غَفَلَ عَنِّی لَا أُبَالِی بِأَی وَادٍ هَلَک ـ یا احمد هیچ گاه از من غافل نشو، زیرا هر کس از من غافل شد نسبت به این که در کدام راه هلاک می شود اعتنایی نمی کنم.»

بخاطرهمین است که امام سجاد علیه السلام درمناجات الشاکین می فرماید :

إِلهِى إِلَیْکَ أَشْکُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَهً ، مَیَّالَهً إِلَى اللَّعِبِ وَاللَّهْوِ، مَمْلُوَّهً بِالْغَفْلَهِ وَالسَّهْوِ

خدایا ازنفسی شکایت میکنم پیش تو که مَیَّالَهً إِلَى اللَّعِبِ وَاللَّهْوِ، مَیَّالَهً  صفت مبالغه است یعنی نفسی که خیلی تمایل داره به لهو لعب مملو است ازغفلت داره میبینه سرفلان بازی موبایل یا فلان تفریح ، فلان جشن های مختلط، فلان جلسه گناه روزها وساعت هایی  ازعمرش داره میره ولی بازم غافل است

مَمْلُوَّهً بِالْغَفْلَهِ پٌر ازغفلت است غافل ازاینکه عمرش شده چراگاه شیطان غافل ازاینه که خونه ش رو،باغش رو ،پولش رو داره میده برا خوشگذارانی وغفلت خودش و یه عده ای دیگه  وقتی بیدارمیشه که سرش میخوره به لحد میگه خدایا چیکارکنم میشه یه فرصتی بهم بدی خداوند می فرماید: أَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ مَا یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَجَاءَکُمُ النَّذِیرُ آیا بهت اینقدر فرصت ندادیم که از غفلت بیدار بشی؟ایا این فرصت ها بست نبود

بعد امام سجاد درادامه میفرمایند:

تسْلُکُ بِی مَسَالِکَ الْمَهَالِکِ وَ تَجْعَلُنِی عِنْدَکَ أَهْوَنَ هَالِکٍ

خدایا این نفس منو به هلاکت می ندازه مثل انسانی که لب دره ای ایستاده وکسی می خواد هلش بده وپرتش کنه پایین نفس من میخواد این کاروبامن بکنه

تسْلُکُ بِی(من و میبره) مَسَالِکَ الْمَهَالِکِ(به جاهای هلاکت بار) چجوری میخواد منو هلاکم کنه تَجْعَلُنِی عِنْدَکَ أَهْوَنَ هَالِکٍ(نفسم میخواد اینجوری هلاکم کنه که پیش تو حقیرترین آدم بشم که ارزش نداشته باشم نگام بکنی ارزش نداشته باشم کمکم کنی)

این نکته خیلی لازمه بهش توجه کنیم که انسان یه موقع زمین میخوره چند نفرمیاند دستش ومیگیرن ولی یموقع هم زمین میخوره مردم که هیچ خدایی که ارحم الراحمین هست هم کاریش نداره وکمکش نمیکنه دستشو نمیگیره

خداوند می فرماید ای رسول من َ لَا تَغْفُلُ أَبَداً  مراقب باش  ازمن غافل نشی مَنْ غَفَلَ عَنِّی کسی غافل بشه ازمن  لَا أُبَالِی اعتنایی نمیکنم اهمیت نمیدم کمکش نمیکنم بِأَی وَادٍ هَلَک تا هلاک بشه

خداوند می فرماید آخه تو دیگه بدرد نمی خوری دیگه ارزش نداری بخوام دستتو بگیرم غفلت آدم واینجوری زمین میزنه که امام سجاد می فرماید( اهون هالک)

نفسی که دچارغفلت باشه چنان سقوط میکنه که پیش تو دیگه ارزش نداره که بخوای نجاتش بدی

حالا میشه یه انسانی که دچار این حجم ازغفلت شده تا قبل ازاینکه سرش به لحد بخوره نجات پیدابکنه؟ بله انشاءالله راه نجات از این را دراواخر عرایضم خدمتتون عرض میکنم

لذا خیلی مهمه انسان ازغفلت دوری کنه مراقب غافلان دوروبرش باشه باهاشون دم خور نشه اگه یدفعه ای غافل شد سریع ازفرصتی که خدا بهش میده استفاده کنه وبیدار بشه

۱-۳- مستی غفلت بدتر از مستی شراب

ولی چه فایده ازکسانی که اینقدر درمستی غفلت وبیخبری می مانندکه یااصلا به هوش نمیاند ووقتی سرازیرخانه قبر میشه اون مستی میپره یا خیلی دیر بیدارمیشه

امیرالمومنین علیه السّلام فرمود: « سُکرُ الْغَفْلَهِ وَ الْغُرُورِ أَبْعَدُ إِفَاقَهً مِنْ سُکرِ الْخُمُور ـ کسانی که مست غفلت و غرور هستند خیلی دیرتر از مست شدگان از شراب، به هوش می آیند.»[۸]

مستی یکیش مستی شرابه یکی دیگه اش مستی مال هست

یکی از چیزهایی که باعث میشه انسان مست غفلت بشه مال وثروت است بسیارى از افراد متدین را دیدیم و تاریخ نشان داده که وقتى فقیر بودند به سوى خدا مى‌آمدند، ولى وقتى از نظر مادى ترقى کردند و صاحب ثروت شدند فراموش کردند، تا وقتى که وضعش خراب است دنبال دعا و توسل و گریه و زارى و انابه است، ولى همین که وضع مالى او بهبود یافت همه چیز را فراموش مى‌کند. استاد

مى‌فرمودند چند سال پیش آدمى بود که از صفر شروع کرده بود در ابتدا وضع خوبى نداشت و بعدها وضعش خوب شده ولى به فساد افتاده، مطربها را دعوت کرده و مى‌گفت «بزن میلیونرم من، بزن میلیونرم من» در آخر کار هم به بدبختى افتاد.

امان از مستى مال که از مستى شراب بدتر است، مستى شراب یک شب تا به صبح است ولى مستى مال و منال تمامى عمر است.[۹]

الان شماهم زیاد میبینید ازاینجور افراد  که یه اتفاقی افتاده یه ارثی بهش رسیده زمین داشته قیمت زمین رفته بالا وضعش خوب شده حالا دیگه خدا رو بنده نیست

ماه رمضان میشه میاد یه سیگارروشن میکنه وپف میکنه بیرون فکرمیکنه چه خبره

بایدبهش گفت باد غفلت توسرته خالی اش کن الان مست مال وثروتت شدی دیگه خداروبنده نیستی ؟یادت رفته سالهای پیش رو ؟

لذا خیلی باید مراقب مستی غفلت باشیم که اگرگرفتارش شدیم خیلی سخته رهایی ازاون

۲- عوامل غفلت

۲/۱- آرزوهای دراز

خب حاج آقا این غفلت که اینقدر مهمه که گفتین مراقبش باشین که  گرفتارش نشید نشونه هایی هم داره که بشناسیمش ؟

غفلت به این خطرناکی آیا نشانه ای داره که ما بدونیم وبفهمیم اگه این علائم سراغمون اومد سریع یکاری انجام بدیم؟ بله یکی ازنشانه های افراد غافل ویکی از عوامل ایجاد غفلت آرزوهای دراز است

همانطورکه مستحضرید امیدوآرزو برای زندگی لازم هست اگریک روزآرزو ازدلهای انسان ها برداشته بشه همه چیز بهم میریزه

درحدیثی از پیامبر مهربانی ها حضرت محمدمصطفی صلی الله علیه وآله وسلم آمده است که:

«الْأَمَلُ رَحْمَهٌ لِأُمَّتِی وَلَوْلَا الْأَمَلُ مَا رَضَعَتْ وَالِدَهٌ وَلَدَهَا وَلَا غَرَسَ غَارِسٌ شَجَرا[۱۰]

یعنی اگر امید و آرزو نبود هیچ مادری فرزند خود را شیر نمی‌داد و هیچ باغبانی نهالی نمی‌کاشت

حاج اقا بالاخره خوبه یا بد این امیدوآرزو؟ باعث غفلت میشه یا باعث بیداری؟ باعث حیات ونشاط وحرکت میشه  یا هلاکت؟

امید وارزو خوبه باعث حیات وحرکت هست ولی همین مایه حیات وحرکت ونشاط اگرازاندازه خودش بگذره وتبدیل بشه به آرزوهای طولانی مایه حسرت وغفلت و هلاکت و نابودی میشه

همانطورکه باران نشانه رحمت خداست مایه آبادانی وسرزندگی وحیات ما میباشد اما اگرهمین باران ازحدخودش بگذره  سیل میشه ومیشه نشانه عذاب خدا ومایه هلاکت ونابودی خانه وکاشانه وباغ ومزارع را ویران میکند آرزوهای دراز هم همینطور هست

خداوند درسوره حجر درمورد غافلینی که گول ارزوهای طولانی خودشون ومیخورندو میگن حالا که جوونیم بزار کیفمون وبکنیم عشق وحالمون را بکنیم لذت هامون وببریم بعد تویه فرصت مناسب توبه میکنیم وبرمیگردیم اینجور می فرمایند:

ذَرْهُمْ یَأْکُلُواْ وَیَتَمَتَّعُواْ وَیُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ

یعنی ای رسول اینها رورها کن بزار مثل حیوانات بخورند وبچرند و غرق درلذاتشون بشن وبزار گول آرزوهاشون وبخورند که میگه حالا حالاها فرصت داری ( فسوف یعلمون) بزودی خواهند فهمید که تودنیا مثل اون چهارپایانی بودند که جز خوراک وشهوت چیز دیگه ای را نمی دیدند

حالا میگی جوون چرا اینقدر گناه میکنی نمیترسی اجلت ازراه برسه میگه حاج آقا من پدرپدربزرگم ۹۰سالگی فوت کرد خود پدربزرگم ۸۰ساله ش بود فوت کرد مادربزرگم ۸۰سالش بود فوت کرد میانگین سن مرگ ومیر تو خونواده ما ۸۰-۸۵ساله من هنوزفرصت دارم من هنوز ۲۰سالمه ۳۰ سالمه بزار لذتهامو ببرم بعد توبه میکنم

به قول مرحوم آیت الله مجتهدی رحمه الله علیه دردرس اخلاقشون دراحوال غافلان این بیت شعر را میفرمودند :

گفتم که به پیری رسم و توبه کنم/ آن قدر جوان مٌرد و یکی پیر نشد

اینها که گول آرزوهای درازشون را میخورندغافل ازاین مطلب هستند که: (اینقدرجوان مٌرد ویکی پیرنشد)

غافل ازاین هست که این غفلت داره بلایی سرش میاره که خدا میفرماید: (ذرهم ) رهاش کنید (فسوف یعلمون) طولی نمیکشه میفهمه چه خبر بوده ولی دیگه کارازکارگذشته

امیرالمومنین (علیه السلام) در خطبه معروف به دیباج می‌فرماید:

«واعلموا عبادالله ان الأمل یذهب العقل و یکذب الوعد و یحب علی الغفله و یورث الحسره» بدانید ای بندگان خدا! آرزوهای دراز، عقل انسان را می‌برد و وعده قیامت را دروغ می‌شمارد و انسان را بر غفلت ترغیب می‌کند و سرانجام، حسرت به بار می‌آورد.

همچنین فرمودند: «مَنْ‏ غَفَلَ‏ غَرَّتْهُ‏ الْأَمَانِیُ‏ …‏[۱۱] آدم غافل مغرور آرزوها می شود

شخصی،کوزه شیری داشت که می خواست به شهر ببرد تا بفروشد ،در بین راه زیر سایه درختی نشست تا کمی استراحت کنددر فکر فرو رفت که به شهر می روم و این کوزه را می فروشم وبا مقدارپولی که دارم ،یک گوسفند می خرم وگوسفند هم زاد وولد می کند ،و پس از مدتی دوتا می شود ،و بعد می شود سه تا ،چهار تا ،وکم کم یک گله می شود و گله را می فروشم ،و کاخی درست می کنم و به خواستگاری دختر شاه می روم و چند کلفت می گیرم و اگر کسی نافرمانی کند با همین عصا او را می زنم ،سپس عصایش را بالا و پایین آورد،ناگهان عصا به کوزه خورد وشکست و شیر ریخت [۱۲]

لذا خوبه که انسان هرازگاهی یه سری به خودش بزنه چون آرزوهای طولانی همون سرمایه اصلی انسان راهم نابود میکند

۲/۲- دنیا دوستی

حالا این آرزوهای دراز انسان را خواه ناخواه میکشونه به دنیادوستی سند این حرفم حدیثی است ازمحضرنازنین حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام که فرمودند:

«کذَّبَ مَنِ ادَّعَى الاْیمَانَ وَ هُوَ مَشْغُوفٌ مِنَ الدُّنْیا بِخِدَعِ الاْمَانِىِّ وَ زُورِ الْمَلاَهِىِّ؛ دروغ مى گوید کسى که ادعاى ایمان مى کند در حالى که به خاطر خدعه هاى آرزوها و سرگرمى هاى باطل، دلباخته دنیا شده است

و سرگرم شدن به دنیا، باعث غفلت از آخرت و محرومیت از هدایت و عنایات الهی است از دیگر علل و عوامل غفلت‌زاست که در آیاتی چند از جمله ۱۰۷ و ۱۰۸ سوره نحل: ذَلِکَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَیَاهَ الدُّنْیَا عَلَى الْآخِرَهِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ – أُولَئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ  وَأُولَئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ[۱۳]

امیرالمومنین میفرماید: مثل الدنیا کمثل الحیّه لیّن مسّها و السّمّ الناقع فی جوفها، یهوی الیها الغر الجاهل و یحذرها ذواللّب العاقل.[۱۴]

داستان دنیا چون داستان مار است که دست بر آن بکشی نرم است، ولی در اندرونش زهر کشنده دارد. فریب خورده‏ی نادان به سوی آن می‏رود و خردمند دوراندیش از آن دوری می‏گزیند.

تشبیه دیگری از امام کاظم‌صلوات‌الله‌علیه نقل شده است که فرمودند: مَثَلَ‏ الدُّنْیَا مَثَلُ‏ الْحَیَّهِ مَسُّهَا لَیِّنٌ وَ فِی جَوْفِهَا السَّمُّ الْقَاتِلُ یَحْذَرُهَا الرِّجَالُ ذَوُو الْعُقُولِ وَ یَهْوِی إِلَیْهَا الصِّبْیَانُ بِأَیْدِیهِمْ؛[۱۵] دنیا مثل مار است که ظاهرش نرم و فریبنده، و در باطنش زهری کشنده است. آن‌هایی که مار را می‌شناسند می‌دانند حیوان خطرناکی است از آن فرار می‌کنند اما بچه‌ها که نمی‌دانند می‌روند با آن بازی می‌کنند. یعنی کسانی که خیلی به دنیا مشغول می‌شوند بچه‌هایی هستند که نمی‌دانند دنیا چیست. خیال می‌کنند چیز خیلی ارزنده‌ای است و خیلی ارزش دارد، اگر ماری دیدی و خیلی از آن خوشت آمد، و به آن دست کشیدی و دیدی موجود نرم و بی‌آزاری است، باز مواظب باش! خیلی به آن مشغول نشو! مصاحبت و بازی با مار خطرناک است. یک وقت تو را نیش می‌زند و آن وقت دیگر چاره‌ای نداری هر چه کمتر به آن دست بزنی احتمال خطرش کمتر است و سالم‌تر می‌مانی؛

امیرالمومنین می فرماید:کُلَّمَا اطْمَأَنَّ مِنْهَا إِلَى سُرُورٍ أَشخصه مِنْهَا مَکْرُوهٌ. هنوز از نرمی بدنش استفاده نکرده‌ای، درد و رنجی شدید به دنبالش خواهد آمد. دنیا هم همین‌طور است. اما آن‌هایی که عاقلند می‌فهمند که این ظاهرش است و در درونش سم کشنده است.

مولانا در دفتر ششم حکایت شخصی را می گوید که شنیده بود خیاطان با انواع حیَل، از پارچه مردمان می دزدند و مدعی بود هیچ خیاطی نمی تواند این کار را با او بکند و بر سر این ادعا با دیگران بر سر اسبش شرط بست:

که گرو این مرکب تازی من      بدهم ار دزدد، قماشم او به فن

بنابراین پارچه اطلسی قیمتی را برداشت ورفت در مغازه اون خیاط دغل، خیاط با چرب زبانی خوشامدش می گوید و مهرش را در دل شخص می اندازد خیاط شروع به گفتن داستانهای خنده دارکرد. وقتی چشمان شخص از خنده بسته می شد تکه ای از پارچه را می دزدید

او خندیدن گرفت از داستان      چشم تنگش گشت بسته آن زمان
پاره‌ای دزدید و کردش زیر ران      از جزِ حق، از همه اَحیا نهان

اون شخص هم او را بیشتر به لاغ گویی(سخن بیهوده) تشویق می کرد تا آن که خیاط بر او رحم آورد که اگر بیش از این برایت حرف های بیهوده زنم، جامه به تنت تنگ می شود:دیگه چیزی ازپارچه برایت نمیماند

بعدمولانا نتیجه میگیرد که دنیا همان خیاط است و پارچه همان عمر تو که به قیچی ماه و سال بریده می شود. پس از صد سال به دلیل اسارت در لاغ دنیا،(غافل ماندن درلهویات دنیا) مانند طفلان هستی که چیزی ندارند

می‌درد می‌دوزد این درزی عام          جامه ی صدسالگانِ طفلِ خام
اطلس عمرت به مقراض شهور            برد پاره‌پاره خیاطِ غرور

پس دنبال دنیا رفتن وسرگرم شدن به امورباطل وبیهوده دنیا هدر دادن اطلس عمر به دست خیاط دنیا است

۲/۳- نگاه زیادی

یکی دیگر ازعواملی که انسان را  دچارغفلت هلاک کننده میکند بحث کنترل نکردن نگاه است

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « وَ إِیاکمْ وَ فُضُولَ النَّظَرِ فَإِنَّهُ یبْذُرُ الْهَوَی وَ یوَلِّدُ الْغَفْلَه ـ شما را بر حذر می دارم از نگاه زیادی، زیرا هوای نفس را در دل می کارد و باعث غفلت می شود.»

یکی از چیزهایی که باعث غفلت ما می‌شود، امر “تماشاگری” است که امروز در دنیا رایج شده. انسانِ امروز چشمانش را به تماشا سپرده است. وقتی در خیابان راه می‌رویم و هرچیزی را می‌بینیم، دل به تماشای آن می‌سپریم؛ وقتی که به خانه می‌رسیم: اینترنت، تلویزیون و امثال اینها ما را به تماشا می‌خوانند. طبیعی است که اگر انسان غرق تماشا شود، غافل می‌شود؛ غافل از خویش، خدا، سرنوشت و مرگ خویش. او دیگر فراموش می‌کند که حساب و کتابی هست، و او پا به دنیا گذاشته است تا خود را بسازد.

مرحوم راشد، فرزند حاج آخوند ملا عباس تربتی، نقل می‌کند که: وقتی پدرش حاج آخوند از خیابان و بازار می‌گذشت، به اطراف نگاه نمی‌کرد. زمانی که در مشهد مقدس دور آستانه امام رضا‏علیه‏ السلام فلکه‌ای احداث کردند و با احداث آن فلکه، قبرستان قتلگاه، داخل مشهد و جانب شمالی صحن کهنه که قبرستان بزرگ و مهمی بود، از بین رفت و این کارها، کارهای مهم و جالب توجه هرکس بود، من همراه حاج آخوند از در غربی صحن کهنه بیرون رفتیم و در ابتدای «بالا خیابان» که حالا  نامش «خیابان نادری» است،ئمی‌رفتیم. وقتی به بست بالا خیابان رسیدیم که در آنجا دو دهانه فلکه به هم می‌پیوست، گفتم: این فلکه‌ای است که احداث کرده‌اند. مرحوم حاج آخوند نگاه نکرد. از ایشان پرسیدم: آیا نگاه کردنش گناه دارد؟ گفت: نه، گناه ندارد؛ ولی به همین اندازه حواسم پرت می‌شود

۳- اخلاص شاه راه نجات از غفلت

خب حاج آقا بدی ونشانه های غافلین را فهمیدیم چیه میشه بفرمایید راه حلش چیه؟

گفتیم براتون که خداوند فرمود هرکه ازیادمن غافل بشه اعتنایی نمیکنم که درکدام راه هلاک شود وگفتیم انسان براثرغفلت به مرتبه ای میرسه که پیش خدای ارحم الراحمین بی ارزش وپست میشه که دیگه خداهم کمکش نمیکنه بعد گفتیم این اشخاص یک راه نجات دارند واون  راهی که قول دادم براتون بگم اخلاص است

امام صادق علیه السلام) فرمود: ” وَ لَا بُدَّ لِلْعَبْدِ مِنْ خَالِصِ النِّیهِ فِی کلِّ حَرَکهٍ وَ سُکون ” یعنی: ناچار است بنده از نیت خالص در جمیع حرکات و سکنات، در هر طاعت و عبادت، که اگر نیت در افعال و اعمال خالص نباشد ، از جمله ی غافلین خواهد بود، چنان که می فرماید: “اذ لو لم یکن بهذا المعنی، یکون غافلا” یعنی: اگر نبوده باشد نیت او موصوف به خلوص و آمیخته باشد به شهوات نفسانی، هر آینه آن کس از جمله غافلان می باشد و درادامه حدیث میفرماید:  الْغَافِلُونَ قَدْ وَصَفَهُمُ اللَّهُ بِقَولِهِ إِنْ هُمْ إِلاَّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً

درزمره غافلانی قرار میگیرندکه خداوند میفرماید ازحیوان پست ترند[۱۶]

حاج آقا میشه راحت وبه اصطلاح زیردیپلم بگین اخلاص یعنی چی؟

اگه بخوام خیلی آسون وراحت بگم یعنی اینکه صادقانه برو درخونه خدا خودم خودم نکن بگو خدایا من زورم نمیرسه هوی نفس وشیطان خیلی قوی هستند اگه دستمو نگیری بدجورزمین میخورم بگو خدایا من نمیتونم اگه لطف تو نباشه برصیصاها وبلعم باعوراها و خواجه ربیع ها وزبیرها و…زمین میخورند واگه لطف توباشه حرها و زهیرها و رسول ترک ها وطیب ها وگندابی ها نجات پیدا میکنند

اخلاص یعنی توکارهات فقط خداباشه به هراندازه توکارهات خدانباشه توغفلت هستی

این نیت انسان که به اعمال رنگ وبو می بخشند حالا یا رنگ وبوی خدایی یا شیطانی

واین نیت انسان هست که باعث میشود انسان تو دام شیطان بیفته دقیقا مثل همون شکاری که صیاد منتظره یه لحظه غافل بشه تا بتونه شکارش کنه شیطان هم دقیقا منتظره همین لحظه است منتظره یه لحظه جدابشی ازخدا غافل بشی شکارت میکنه

افسوس که این مزرعه را آب گرفته/ دهقان مصیبت‏ زده را خـواب گرفته

یموقع غذا میخورم به نیت اینکه سیر بشم این خواسته نفس است یموقع غذا میخورم به نیت اینکه نیرو بگیرم تکالیفم راانجام بدهم این میشه مخلصانه

یموقع کسی درس میخونه تا باسواد بشه مردم بگن به به مردم خوششون بیاد بیاد منبر بره مردم تحسینش کنند عزت پیداکند این میشه هوی نفس غفلت

در مقابل اگر درس می‌خواندتا با احکام و شریعت الهی آشنا شود به طوری که هم خودش به او عمل کند و هم مردم را با آن شریعت آشنا کند و آنها هم به آن عمل کنند. چنین درس خواندن، خالص برای خداوند عالم است.

همانطور که یه بازیگر چندین سال زحمت میکشه تمرین میکنه تئاتر میره نمایش اجرامیکنه تا بازیگر قوی بشه یا فوتبالیستی که سالها تمرین میکند تا فوتبالیست مطرحی شود ویا هنرمندی صدها ساعت وثدها روز زحمت میکشه وتمرین میکنه تا هنرمند ونقاش خوبی بشود این که کارهای ماهم خالص بشود یک شبه و دوشبه نمیشود ونیاز به تمرین وممارست داره باید روی ریزترین کارهامون تمرین کنیم مینشینیم بگیم خدایا برای خودت میخوابیم برای خدا غذا میخوریم برای خداوند باشه تا بتوانیم درکارها مخلص باشیم

این روایت شریف را برای حسن ختام بحث امروزمون خدمتتون عرض میکنم

که آقا رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) به «ابوذر» می‌فرماید:

«یا أَبَا ذَرٍّ لِیکنْ لَک فِی کلِّ شَی‌ءٍ نِیهٌ حَتَّی فِی الْأَکلِ وَ النَّوْم»

ای ابوذر! همه کارهایت حتی خوردن و خوابیدن خالص برای خداوند باشد.

انشاءالله عاقبت همه ما ختم به خیر بشود صلواتی عنایت بفرمائید

 

پی نوشت ها:

[۱] قرآن کریم، سوره ق، آیه ۱۲ و ۱۳
[۲] دوره کامل قصه های قرآن، ص ۱۹۷
[۳] سفینه البحار، ماده غفل (اخلاق در قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، ج‏۲ ص ۳۴۸)
[۴] منتخب الاثر، ص ۴۳۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۲۵۸.
[۵] بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۶۴.
[۶] سایت مشرق نیوز http://mshrgh.ir/1245512 و خبرگزاری فارس http://fna.ir/2ivr9
[۷] شرح دعای ابوحمزه ثمالی توسط آیت‌الله قرهی-۷
[۸] غررالحکم ص۴۴۰
[۹] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه جلد دوم (خطبه متقین)
[۱۰] بحارالانوار ج ۷ ص۱۷۳
[۱۱] بحارالانوار ج۷۴، ص۴۲۲
[۱۲] سایت رضویه https://razaviye.kowsarblog.ir
[۱۳] (این غضب و عذاب بر آنها بدین سبب است که حیات (فانی) دنیا را بر (حیات ابدی) آخرت برگزیدند و این که خدا هرگز کافران را هدایت نخواهد کرد. همین‌ها هستند که خدا بر دلها و گوش و چشمهایشان مهر (قهر) زده است و اینها همان مردمند که (از خدا و قیامت) غافلند.)
[۱۴] نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت ۱۱۵
[۱۵] تحف‌العقول، ص۳۹۶.
[۱۶] مصباح الشریعه، ترجمه عبدالرزاق گیلانی ص۴۶

 

.